Deze week weer eens aandacht voor fermenteren. Deze keer met een recept voor gefermenteerde bloemkool. En een promotiepraatje uiteraard! Want het is nog steeds mijn missie om Nederland gezonder te maken. Onder andere met gefermenteerde groenten 😉

Gezond de winter door

Gefermenteerde groenten zijn zo gezond, dat ik iedereen aanraad om (weer) zelf te gaan fermenteren. En dan liefst dagelijks een portie ervan te nemen.

Gefermenteerde groenten zijn probiotica, prebiotica en postbiotica in één klap! Wat wil je nog meer? Zeker nu de winter er weer aan komt. Wie wil er dan geen dagelijkse boost voor z’n immuunsysteem? Daar kan echt geen pil of drankje tegenop.

Gezonde hobby

Zelf fermenteren is echt heel erg leuk om te doen. Probeer het maar eens. Voor mij is het inmiddels een (heel gezonde!) hobby, die ik graag doorgeef aan anderen.

Door groenten te fermenteren, maak je ze heel lang houdbaar. Zonder conserveermiddelen of andere ongewenste troep. Niet onbelangrijk.

Maar dat is niet alles. Fermenteren is de enige methode waarbij de groenten gezonder worden naarmate ze langer staan. Er komen niet alleen goede bacteriën in, maar ook meer vitamines en (spijsverterings)enzymen. Met gefermenteerde groenten heb je altijd een voorraad verse-groenten-maar-dan-beter in huis.

Goed voor je korte- én langetermijngezondheid

De natuurlijke en levende probiotica zijn heel belangrijk voor gezonde darmen en voor je immuunsysteem. En die zijn weer de basis voor een gezond lichaam en een gezonde geest! Ik kan weinig dingen bedenken die zo gezond voor je zijn als een dagelijkse portie gefermenteerde groenten. Een soort van superpil. Zowel voor je lichaam als je geest.

Dagelijks strijd tegen virusjes maar ook kanker

In de winter helpt het je om verkoudheden en virusnfecties snel de baas te kunnen. Maar wist je dat je immuunsysteem ook heel belangrijk is bij het herkennen en verwijderen van kankercellen? Het is dan ook vast niet voor niets dat onderzoek laat zien dat diverse soorten gefermenteerde voeding een positieve invloed heeft bij het bestrijden of behandelen van kanker. Onder andere door de groei van de kankercellen te verminderen en natuurlijke celdood van kankercellen te vergroten [1].

Meer over de gezondheidsvoordelen van fermenteren lees je in eerdere blogs die ik schreef, zoals bijvoorbeeld:

Groot, groter, grootst

Zelf kan ik voorlopig weer vooruit. Ik maakte m’n gefermenteerde groenten deze keer in een grote Keulse pot. Die kreeg ik een paar weken voor onze vakantie van een vriendin van m’n moeder. Haar moeder maakte er vroeger zuurkool in. Een pot met karakter dus. Een pot met een verhaal.

Wat een lief kado! Ik ben er dan ook heel erg blij mee.

Ik heb in de afgelopen jaren een aantal keer gekeken naar aardenwerken potten om groenten in te fermenteren. Zowel naar oude als nieuwe. Uiteindelijk heb ik er nooit één gekocht. Het fermenteren in glazen weckpotten ging immers ook goed.

Voor het fermenteren gebruikte ik tot dusver meestal één of twee weckpotten van anderhalve liter. Maar soms heb ik meer groenten dan in die twee potten past. Zeker omdat je voldoende ruimte moet laten. Er kan namelijk nog extra vocht uit de groenten komen en bovendien zetten de groenten uit. Niet echt natuurlijk, maar er komen gassen vrij die de groenten als het ware uit elkaar duwen. Ik ben wat dat betreft door schade en schande wijs geworden. Meer dan eens stond m’n pot na een paar dagen ineens in een grote plas. Eén keer zelfs een felgekleurde plas rode bietensap. Niet echt fijn.

Daarom kocht ik vorig jaar een grote glazen pot van 3 liter. Het is een vierkante pot die smal uitloopt met een ronde hals. Achteraf gezien niet de handigste vorm. Maar goed, toen ik vorig jaar aan het eind van het aardpeerseizoen alle overgebleven aardperen fermenteerde, kwam deze pot wel goed van pas. Het paste er alleen nog steeds niet helemaal in.

Deze Keulse pot lost dit ruimteprobleem helemaal op. De inhoud is zo’n 9 liter. Ik weet niet of ik die ooit vol zal krijgen 😉

Meteen maar goed

Ik heb de hele winter gesmuld van m’n gefermenteerde aardperen. Het is één van m’n favorieten. Maar nu werd het toch echt tijd om m’n voorraad aan te vullen. Een mooie gelegenheid om m’n nieuwe oude Keulse pot in te wijden. Uiteraard wel meteen goed. Niet met zo’n zielig klein beetje dat je bijna niet terug kunt vinden. Daarvoor is zo’n grote pot niet eens handig.

Deze keer wilde ik bloemkool fermenteren. Ik kocht er meteen maar twee. Dan tikt aan. Daarnaast had ik nog allerlei andere groenten; het meeste uit eigen moestuin. Samen was het meer dan 4 kg. En daarmee was de pot nog steeds bij lange na niet vol.

Een klein deel ging nog steeds in een glazen weckpot. Voor een foto en om het fermentatieproces beter te kunnen volgen. Het is immers de eerste keer is dat ik de Keulse pot gebruik. Bovendien kan ik dan straks vergelijken of er verschil zit tussen de groenten uit de glazen en de groenten uit de aardenwerken pot.

Nieuwe deksel

Weckpotten dek ik bij het fermenteren altijd af met hun glazen deksel. Ik gebruik dan geen ring of klem. Gewoon losjes erop, zodat er geen zuurstof bij kan maar er wel gassen kunnen ontsnappen.

In deze Keulse pot werd allang geen zuurkool meer gemaakt. Er zat dan ook geen deksel meer bij. Vroeger werd er een houten deksel op de zuurkool gelegd. De pot zelf werd dan nog afgedekt met een kaasdoek.

David ging aan de slag. Van een houten snijplank maakte hij een deksel. Dat was nog niet zo makkelijk. Deze Keulse pot is waarschijnlijk met de hand gemaakt. De binnenkant vormt geen perfecte cirkel en de wanden zijn niet helemaal recht. Je kunt ‘m dus nooit helemaal sluitend maken. Bovendien moesten we er rekening mee houden dat het hout nog wat zou kunnen uitzetten door het vocht.

Het eerste deksel viel wat te klein uit. De tweede poging was perfect. Op de smalste plek van de pot past ‘ie net; met nog een beetje ruimte om uit te zetten.

Bovenop de groenten heb ik eerst een bordje met stenen gelegd. Die moeten ervoor zorgen dat de groenten goed onder water blijven. Daar bovenop ligt nu het deksel en op de bovenkant van de pot ligt nog een groter bord zodat er geen stof in valt.

Geduld

Om het fermentatieproces te helpen voegde ik wat vocht toe van de eerder gefermenteerde aardperen. Daar zitten namelijk al heel veel bacteriën in. Verschillende soorten. Die behoudt je dan en bovendien kunnen die zich in de nieuwe omgeving weer razendsnel vermeerderen. Ze hebben dan immers weer nieuwe voeding (= koolhydraten). Het toevoegen van vocht van een eerder mengsel helpt op deze manier ook voorkomen dat slechte bacteriën in het begin de overhand nemen. Ze noemen dat ook wel een starter.

In de weckpot zag ik binnen een dag belletjes verschijnen aan de rand van het vocht. Dat zijn koolzuurbelletjes die ontstaan wanneer de koolhydraten uit de groenten omgezet worden. Het duidt erop dat het fermentatieproces op gang is gekomen. Een goed teken dus. Bovendien ruikt het vocht in beide potten friszurig. Op de goede manier.

Nu moet ik alleen nog geduld hebben. Ik laat m’n fermentatiegroenten bij kamertemperatuur staan totdat ze ‘uitgefermenteerd’ zijn. Daarna zet ik ze koel weg. Dat moment kun je herkennen doordat er dan geen belletjes meer aan de rand van het vocht te zien zijn. Het is heel erg afhankelijk van het soort groenten hoe lang dit duurt. Hoe meer koolhydraten ze bevatten, hoe langer het fermentatieproces door gaat. Er is dan immer meer voeding aanwezig voor de goede bacteriën.

Gefermenteerde bloemkool

Recipe by Cora Hoskens Keto en zo

Ingrediënten

  • 3 tenen knoflook

  • 10 g verse gember

  • 1 pepertje

  • 5 laurierbladen (vers of gedroogd)

  • 1 ui

  • 1 bloemkool (circa 1250 g)

  • 750 g extra ‘fermenteerbare’ groenten; ik gebruikte wortel, chayote, komkommer, tomatillo

  • 1 1/2 el elk van venkelzaad en komijnzaad

  • 2 el Surinaamse rotikruiden (van Euroma; Jonnie Boer – ui, nigella zaad, paprika, kurkuma, mosterd, korianderzaad, knoflook, komijn, zwarte peper, chili, tomaat, fenegriek, peterselie)

  • 50 g Keltisch zeezout

  • Optioneel: 2 el fermentatievocht van eerdere gefermenteerde groenten

Stappen

  • Voorkom de groei van slechte bacteriën!
    Was je handen met een klein beetje zeep en spoel de zeep zorgvuldig af.

    Steriliseer grote glazen (weck)potten waar je de groenten in wilt laten fermenteren.
  • Groenten snijden
    Maak de knoflook, gember, het pepertje, de ui, de bloemkool en de rest van de groenten schoon. Snij de knoflook en gember in dunne plakjes. Hak het pepertje fijn. Snipper de ui. Verdeel de bloemkool in kleine roosjes en snijd de bloemkoolstam en de rest van de groenten fijn. Hou de knoflook, gember, het pepertje en de rest van de smaakmakers apart. Hou ook eventuele zachtere groenten (zoals komkommer) nog even apart.
  • Harde groenten met zout masseren
    Roer het zout goed door de harde groenten.

    Masseer de groenten door flink te kneden met je handen. Je zult merken dat de groenten vochtig beginnen te worden. Zet de kom een uurtje weg, zodat er nog meer vocht uit kan trekken.
  • Zachte groenten en smaakmakers toevoegen
    Voeg de smaakmakers en de zachte groenten toe. Doe de groenten in een glazen pot. Doe steeds een laagje groenten in de pot en duw dan goed aan met je vuisten, zodat er zo weinig mogelijk zuurstof bij de groenten zit. Slechte bacteriën hebben namelijk zuurstof nodig om te groeien en dat willen we net voorkomen.

    Doe de pot niet te vol. Het is één van mijn eigen valkuilen. Na een dag of wat zal de inhoud uit gaan zetten, omdat er koolzuur in de pot komt. De groenten moeten ook dan onder water blijven staan. Pak er dus liever nog een (kleinere) pot bij. Een goede basisregel is om de pot voor maximaal driekwart te vullen.
  • Afvullen met afgekoeld zout water
    Maak een zout-wateroplossing door water te koken en daarin 3 g Keltisch zeezout per 1 dl water op te lossen. Laat het afkoelen en giet dan zoveel bij de groenten dat ze ruim onder water staan.
  • Houd de groenten onder water!
    Verzwaar de groenten bijv. met een goed schoongemaakte, gesteriliseerde steen of kleiner glazen potje om de groenten onder het wateroppervlak te houden. De pot moet nog wel afgedekt kunnen worden met het deksel. Op de foto hieronder is de pot overigens nog niet afgevuld met zout water.
  • Bij kamertemperatuur fermenteren
    Dek de pot losjes af met een glazen deksel zodat het koolzuur wat ontstaat kan ontsnappen.

    Zet de pot weg bij kamertemperatuur.

    Zorg dat de groenten altijd onder water blijven staan, anders gaan ze rotten. Duw ze terug indien nodig en voeg zo nodig extra zoutoplossing toe. Als de pot dreigt over te lopen, kun je een deel van de groenten alvast opeten. Laat dan wel het vocht zitten!
  • Proeven en koel wegzetten om fermentatie te ’stoppen’
    Laat de pot zeker 4-5 dagen staan om de fermentatie goed op gang te laten komen. Langer kan ook en is alleen maar gunstig. Er zullen dan meer goede bacteriën komen en ook meer verschillende soorten. Dat is gunstig. Afhankelijk van de omgevingstemperatuur kan de fermentatie tot zo’n 30 dagen doorgaan.

    De groenten zullen wel zuurder worden naarmate je ze langer laat fermenteren. Hou je (nog) niet zo van zuur, proef dan na zo’n dag of 4 regelmatig. Wanneer je de groenten zuur genoeg vindt dan kun je de pot op een koel(er)e plek zetten. Zelf zet ik de pot meestal eerst een tijdje in onze ondiepe kelder. Pas na ruim een maand (soms langer) verhuis ik die dan naar de koelkast.

    Wanneer er geen belletjes meer te zien zijn aan het wateroppervlak van je pot, weet je dat de fermentatie gestopt is. Het is dan zéker tijd om je pot koel weg te zetten.
  • Schrik niet te snel
    Als er wat witte waas op de oppervlakte komt, kun je dat samen met de bovenste laag groenten afscheppen. De rest van de groenten zal dan nog goed zijn. Je kunt de inhoud over doen in een schone pot, maar eigenlijk is dat al niet eens nodig. Het kan wel zijn dat je niet helemaal van de witte waas afkomt. Dat is niet schadelijk voor je gezondheid. Het ziet er alleen niet zo lekker uit.

    Iets anders is het wanneer er schimmel groeit aan het oppervlak. Dan moet je de inhoud helaas weggooien.

    Ook geur en smaak zijn graadmeters. De groenten moeten ‘friszurig’ blijven ruiken en smaken. Als dat niet het geval is, is er iets fout gegaan. Maar je moet je wel bedenken dat we niet meer gewend zijn aan de geur en smaak van gefermenteerde producten. In het begin kan het daarom lastig zijn om het onderscheid te maken tussen wat goed is en niet goed. Als het niet meer goed is, dan merk je het echt. Denk aan de geur van een rottend ei, of aan de smaak van bedorven melk.

    Gaat het om wat voor reden dan ook een keer mis, geef dan niet op. Probeer het gewoon nog een keer!

Notities

  • Tip 1: hoe kleiner je de groenten snijdt, hoe makkelijker ze fermenteren. Zachtere groenten zoals komkommer kun je beter wat groter snijden, omdat ze anders te papperig worden. Het toevoegen van vers laurierblad of druivenblad kan wat helpen om deze groenten steviger te houden.
  • Tip 2: Harde groenten zijn het makkelijkst om te fermenteren en dus ideaal aan het begin van je fermentatieavontuur. Ze blijven ook na het fermenteren lekker knapperig.
  • Tip 3: Wees ook bij een koolhydraatarme leefstijl niet bang om koolhydraatrijkere groenten te gebruiken. De koolhydraten vormen net het voedsel voor de goede darmbacteriën. Hoe langer je laat fermenteren, hoe minder koolhydraten er over blijven.
  • Tip 4: Begin op tijd met proeven (en eten). Je leert de geur en smaak en het natuurlijke proces van zuurder worden dan beter kennen. Je weet dan makkelijker het onderscheid te maken tussen ‘friszurig’ en bedorven. Ook kunnen je darmen dan langzaam wennen aan méér goede bacteriën.
  • Zie ook de blog ‘De kunst van het fermenteren verfijnen‘ voor meer info over de fijne kneepjes van het vak 😉
  • RMR2.0: Gefermenteerde groenten (zoals zuurkool) staan bij de Real Meal Revolutie2.0 op de groene lijst, onder het kopje ‘Voeding voor onze darmflora’. Aangeraden wordt om dagelijks minimaal 1 product daaruit te kiezen. Meer over de vele gezondheidsvoordelen van gefermenteerde groenten lees je in de blog ‘Probiotica, prebiotica en postbiotica‘.
  • RMR2.0 fasen: Alle gefermenteerde groenten passen onbeperkt bij alle fasen van de Real Meal Revolutie 2.0. Dit geldt ook als je groenten gebruikt van de oranje lijsten. Tijdens het fermenteren worden de koolhydraten in de groenten namelijk omgezet naar o.a. koolzuur.
  • Meer info RMR2.0: Meer over de vet gezonde leefstijlmethode van de Real Meal Revolutie vind je onder het recept.

Gezond worden en blijven

In 4 stappen gezond

De Real Meal Revolutie (RMR) is een vet gezonde koolhydraatarme methode, mede opgezet door prof. Tim Noakes. De methode wordt onderbouwd door recente wetenschappelijke inzichten over gezonde voeding. In RMR 2.0 worden 4 stappen gevolgd die zich achtereenvolgens richten op kennis, verbeteren van je gezondheid, een gezond gewicht door optimale vetverbranding en het vasthouden van dat gezonde gewicht voor de rest van je leven.

Hoe je dat doet kun je vinden op mijn blog en in het boek ‘Van GezondDorp naar GezondLand‘. Van dat boek ben ik ook mede-auteur, maar ik heb er geen enkel financieel belang bij. Dat laatste geldt overigens ook voor deze blog, die om dezelfde reden ook helemaal reclame-vrij is.

Gezond eten

Wil je meedoen, sluit je dan aan bij de Facebook groep ‘Het nieuwe eten: koolhydraatarm en vet gezond‘.

Minder vaak eten

Heb je interesse in periodiek of meerdaagse vasten (Intermittend Fasting / IF of Extended Fasts / EF), dan kun je terecht bij de Facebook groep ‘Eet niet minder, eet minder vaak‘. Daar krijg je ondersteuning en informatie en kun je terecht met al je vragen omtrent ‘Minder vaak eten’. Dat kan varieren van niet snacken tussen maaltijden, tot dagelijks één of meerdere maaltijden overslaan, tot af en toe een paar dagen niets eten. En alles vanuit de gezonde insteek!

Meer kookinspiratie?

Krijg jij ook vaak kookinspiratie als je kijkt naar foto’s van lekkere gerechten? Kijk dan eens naar ‘Keto en zo: koolhydraatarme en vet gezonde recepten — glutenvrij en suikervrij‘. Het is de Keto en zo foto-galerij op Pinterest en geeft weer een andere kijk op de recepten van m’n blog.

Bronnen

[1] An insight into the anticancer effects of fermented foods: A review Wetenschappelijk artikel met de conclusies van een onderzoek waarbij verschillende individuale onderzoeken naar de effecten van gefermenteerde voeding op kankercellen zijn bestudeerd. Met o.a. een tabel waarin voor verschillende soorten kanker en verschillende soorten gefermenteerde voeding de positieve effecten met betrekking tot het bestrijden van kankercellen wordt beschreven.

2 REACTIES

  1. Hi Cora, lees net je bericht over de gefermenteerde bloemkool. Kan ik als starter een beetje waterkefir gebruiken? Of gaat dat om een ander spiert proces. Groetjes Jolanda

    • Hoi Jolanda, goede vraag. Ik weet er het antwoord niet op. In waterkefir zitten ook melkzuurbacteriën (en gisten), maar of het degene zijn die ook bij groenten fermenteren betrokken zijn, weet ik niet.
      Je zou het met een klein beetje groenten kunnen proberen. Twee kleine potjes naast elkaar. Eén met en één zonder. Zo zou ik het doen. Of anders voor de zekerheid zonder proberen. Toen ik de eerste jaren fermenteerde begon ik altijd opnieuw. Dat is bijna altijd goed gegaan.
      Eén keer ging het niet goed, omdat het wekenlang heel warm was en het fermenteren gestopt was in onze afwezigheid en ze niet koel stonden. Een andere keer gebruikte ik palmkool. Groene bladgroenten fermenteren is niet makkelijk en doe ik sindsdien niet meer.
      Ik heb het ook wel eens geprobeerd met de wei die ontstaat bij het maken van melkkefir, maar zelf vond ik dat niet zo’n succes.
      Super trouwens dat je groenten gaat fermenteren! Veel plezier ermee. Groetjes, Cora

Geef hier je reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.