Genieten van kruiden kan op verschillende manieren. Je kunt ervan genieten in je eten, want ze zijn fantastisch om je eten mee op smaak te brengen. Zowel vers als gedroogd. En je kunt er zoveel mee variëren dat eenzelfde gerecht steeds anders kan smaken. En dus steeds opnieuw kan blijven verrassen.
Doe het zelf en geniet extra
Een pot of bak met kruiden is ook nog eens heel mooi om naar te kijken. Op die manier kun je er dus nog extra van genieten.
Je kunt kruiden als plantje kopen, maar nog leuker is het om ze vanuit zaad op te kweken. Of om een stekje van iemand te krijgen. Het geeft zoveel voldoening om uit het niets een prachtig plantje te zien ontstaan. Ook leuk om met je kinderen of kleinkinderen te doen, trouwens.
In de tuin, pot of bak
Kruiden kweken kun je eigenlijk overal. Daarvoor heb je niet persé veel ruimte nodig. Het kan in een moestuin, maar ook in je siertuin(tje). Of in een bak of pot(je). Op je terras, balkon of zelfs je vensterbank.
Uiteraard ben je beperkter als je weinig ruimte hebt, maar een potje bieslook, peterselie en/of basilicum is ook al leuk. Of plant eens meerdere plantjes bij elkaar in een pot(je) als je weinig ruimte hebt.
Knippen, wassen, drogen
Het is als met je haar. Ook kruiden blijven maar groeien. Door ze te knippen bevorder je de groei en blijven ze gezond. Maak er dus goed gebruik van. Kruidenplanten die niet veel gebruikt worden, worden er meestal niet mooier op. Knip ze ook om te voorkomen dat ze gaan bloeien. De smaak van de kruiden gaat daar namelijk wel van achteruit.
Knip ze niet alleen voor dagelijks gebruik. Snoei ze ook eens rigoreus af. Dan krijg je daarna meestal weer een mooi(er) bosje terug. Wacht daar alleen niet mee tot de zomer voorbij is. Anders heb je kans dat ze niet meer aangroeien. Nu is een ideale tijd, omdat het warm is en je de geoogste kruiden dan makkelijk kunt laten drogen.
Zorg dat je de kruiden niet te diep inknipt. De plant moet nog wat overhebben om weer aan te groeien. Het is afhankelijk van de bloeiwijze hoe je dat doet. Laat bij bieslook een paar centimeter zitten, of meer in het algemeen, laat het hart van de plant zitten. Laat bij takken met blaadjes altijd een paar blaadjes zitten. Knip ongeveer een halve tot een hele centimeter boven die blaadjes. In de ‘oksels’ kunnen de kruiden dan weer uitlopen. Soms zie je de kleine blaadjes daar al zitten.
Méér is beter
Zelf ben ik de afgelopen jaren steeds meer kruiden gaan gebruiken. Méér in hoeveelheid, maar ook in soorten. Vers en gedroogd. Alles wil ik proberen. En hoe meer ik probeer, hoe meer ik ze ga waarderen. Kruiden zijn ook heel erg gezond. Er zijn niet voor niets zoveel medicinale toepassingen voor kruiden. En net zoals het heel goed is om een groot scala aan groenten te eten, geldt dat ook voor kruiden. Misschien zelfs nog extra.
Wij hebben inmiddels overal kruiden. In de moestuin. Basilicum, dille, peterselie, bieslook, koriander en kervel.
In de siertuin. (Citroen)tijm, rozemarijn, citroenmelisse, kamille, peterselie, daslook en bieslook. En in potten. (Drop)munt, salie, Russische dragon, laurier en rozemarijn.
Vorig jaar kreeg ik een mooie houten plantenbak. Ik het voorjaar zette ik er wintertijm, citroentijm, basilicum, peterselie, bonenkruid, citroenmelisse, dragon en bieslook in. Ik heb de plantjes letterlijk zien groeien en de bak is nu een prachtig. David maakte er zelfs wielen onder. Dat was even een dingetje, maar drie keer is scheepsrecht. Nu kunnen de kruiden bij aanhoudend slecht weer onder het balkon. In de winter wil ik ‘m daar ook zetten; aan de zij- en onderkant ingepakt in noppenplasic tegen de ergste vorst.
Veelzijdig
Kruiden zijn heel veelzijdig. Je kunt ze gebruiken bij het koken, maar ook om kruidenthee van te maken. Of een kan koud smaakjeswater. Maar je kunt ook op een heel ander vlak mee aan de slag door er bijvoorbeeld kruidenzalf of -olie van te maken.
Insectenlokker of -bestrijder
Er is nog een reden om kruiden te planten in je tuin. Ze kunnen namelijk zowel insecten lokken als insecten helpen bestrijden. Zo kan dille je helpen om de koninginnenpage in je tuin te krijgen. Eerst de rups, daarna de vlinder. Beide zijn prachtig om te zien.
Maar heel veel kruiden kunnen ook helpen om op natuurlijke wijze insecten te bestrijden. Zo staan bijvoorbeeld basilicum, lavendel, citroenmelisse, tijm en rozemarijn erom bekend dat ze muggen kunnen verdrijven. Handig voor op het terras, toch?! Je kunt ook een bakje van deze gedroogde kruiden op je tuintafel zetten, als je buiten gaat eten. Of smeer met gekneusde kruiden over je huid om muggen op een afstandje te houden. Wel even aan de binnenkant van je pols uitproberen of je er niet gevoelig voor bent. Er zijn ook kruiden die bijvoorbeeld zwarte luizen helpen voorkomen. Die houden niet van de sterke geur van o.a. lavendel, bonenkruid, dille en salie. Handig in de (moes)tuin.
Kruiden drogen
Ingrediënten
- Kruiden die ook in de winter buiten groen blijven, zoals:
tijm, rozemarijn, laurierblaadjes, salie, (meerjarig) bonenkruid
- Zachte, maar (redelijk) stevige groene kruiden, zoals
basilicum, peterselie, kervel , koriander, das- en bieslook, (drop)munt, dragon
- Zachte, wat meer kwetsbare kruiden, zoals:
dille, citroenmelisse
- Kruiden waarvan je de bloemen of zaden kunt gebruiken:
koriander, kamille, dille, venkel
- Niet-kruiden, die je ook kunt drogen:
steviablaadjes, knolselderijblad
blad van yacon (om ‘thee’ van te trekken), in kleine stukjes gesneden
groenten ((lente-)uien, prei, wortel, peterseliewortel, knolselderij, etc.), fijn gesneden of geraspt
Stappen
- Sommige kruiden blijven in de winter groen. Je kunt ze gewoon in de tuin laten staan, of zelfs in een pot. De planten kunt je dan het beste wel beschermen tegen erge vorst door noppenplastic rond de pot vast te maken. Ook moet je uitkijken dat je pot tegen vorst kan, omdat sommige potten barsten als het vriest terwijl ze vocht hebben opgenomen. Bij extreme vorst kunnen ook deze planten veel lijden of zelfs helemaal afsterven. Je kunt er dus ook voor kiezen om in de zomer alvast een deel te drogen. En ook voor deze plantjes geldt dat ze door snoeien vaak mooier worden en weer beter groeien.
- Knip de kruiden naar keuze. Zorg dat je de plant niet te diep inknipt, zodat deze nog de mogelijkheid heeft om weer aan te groeien. Hou de verschillende kruiden apart.
- Was de kruiden indien nodig. Als je kruiden niet gespoten en niet vies zijn, kun je ze ook zo gebruiken. Maak gewassen kruiden zo droog mogelijk. Dit kun je doen in een slacentrifuge, of door ze rond te slingeren in een schone waszak. Of dep ze zo goed mogelijk droog met een schone theedoek.
- Je kunt kruiden in z’n geheel drogen (bijv. opgehangen in een bosje), of de hele blaadjes, maar ik heb de beste ervaring met het drogen van fijngehakte kruiden. Ris hiervoor kruiden met blaadjes of naaldjes van hun takjes. Dit gaat het beste als je het steeltje tegen de groeirichting in tussen je nagels haalt. Bij hele jonge, dunne topjes en/of takjes werkt dat meestal niet, maar die kun je zo gebruiken.
- Hak de kruiden fijn. Fijn gesneden drogen ze sneller, gaan ze niet schimmelen en behouden ze mooi hun kleur. Bij tijm is dat niet echt nodig, alleen wel als je er nog fijne takjes / topjes tussen hebt zitten.
- Droog de kruiden. Dit kun je doen op een warme plek, buiten in een schuurtje of in huis. Buiten moet je wel uitkijken dat ze niet weg kunnen waaien. Je kunt ze ook drogen in een droogoven of zelfs in een gewone oven op hele lage temperatuur. Gebruik de ovenmethode niet voor de meest kwetsbare kruiden. Mijn ervaring is dat die snel te donker worden. Sowieso heb ik de beste ervaring met aan de lucht drogen.
- Drogen op een warme plaats in huis
- Zelf heb ik geen droogoven en ik laat ze daarom het liefst op een warme plek in huis drogen. Ik leg ze op wit keukenpapier in lage stevige dozen en zet ze op zolder. Op warme dagen zijn ze binnen enkele dagen droog, zeker als je de laag kruiden niet te dik maakt en ze af en toe een keer omhusselt met je handen. Kruiden die weinig vocht bevatten drogen het snelst.
- Drogen in een (droog)oven:
- Heb je een droogoven, gebruik dan de aanwijzingen van je droogoven.
- Wil je je gewone oven gebruiken dan doe je dat op een zo laag mogelijke temperatuur en zeker niet warmer dan 60 graden. Strooi de kruiden op een bakplaat met eventueel een bakvel of bakpapier. Steek de steel van een houten pollepel (of zoiets) tussen je ovendeur om ‘m op een kier te houden. Hou de kruiden goed in de gaten zodat ze niet te donker worden en hussel ze tussendoor een paar keer om. Het kan van 1 tot 4 uur duren tot je kruiden gedroogd zijn. Misschien langer bij kruiden die veel water bevatten. Je moet hier echt zelf mee experimenteren. Zelf heb ik er nog geen ervaring mee.
- Een alternatieve manier is om de restwarmte van je oven te gebruiken nadat je je oven voor iets anders gebruikt hebt. Dit heb ik zelf een paar keer gedaan. Zet de kruiden dan pas in de oven als de oven uit staat. Zelf doe ik dat pas als de oven weer wat afgekoeld is. Laat de kruiden op het laatst eventueel nog in je oven staan met de ovendeur op een kier. Herhaal indien nodig deze stappen door de oven opnieuw kort voor te verwarmen. Haal dan tussendoor de kruiden voor de zekerheid uit de oven. M’n resultaten hierbij zijn wisselend. M’n fijngesneden steviablaadjes waren heel mooi gedroogd, maar rozemarijn en munt werd toch wat donkerder.De kleur en smaak van de kruiden blijven volgens mij toch het best behouden als ze aan de lucht drogen.
- Bloemen of zaden drogen
- Wil je zaden drogen, doe dat dan aan de plant zelf. Oogst ze pas als de zaden droog zijn. Je kunt ze bewaren om opnieuw te zaaien, of om ze te gebruiken bij het koken. De bloemetjes van kamille pluk je wel vers en laat je daarna in z’n geheel drogen.
- Niet-kruiden
- Er zijn ook andere bladeren die je goed kunt drogen, zoals bladeren van de yacon (héél gezond) en van de steviaplant. En ook groenten kun je drogen, zoals salade- of lenteuitjes of knolgroenten. Eenmaal gedroogd kun je ze dan gebruiken om gerechten zoals soep, eieren of zadencrackers meer smaak te geven. Gecombineerd met wat kruiden en zeezout kun je zo je eigen bouillon’poeder’ maken. En ook nog eens hele gezonde!
- Bewaren
- Je merkt dat de kruiden goed gedroogd zijn als ze ritselig voelen en klinken als je ze tussen je vingert wrijft. Bij twijfel kun je beter nog even laten staan, want als ze nog vochtig zijn als je ze in een afgesloten pot gaat doen, dan gaan ze schimmelen. Als je wilt kun je ze nu nog fijner maken door ze tussen je vinger te verpulveren.
- Bewaar de kruiden in goed afgesloten schone potten of potjes. Hiervoor kun je lege kruidenpotjes gebruiken, jampotjes, etc. Bewaar ze op een donkere en liefst koele plaats. Als ze goed gedroogd zijn, blijven ze minimaal een jaar goed. Ze behouden dan prima hun kleur en smaak, zelfs vaak nog langer.
Notities
- Pluk kruiden het liefst op een zonnige dag, wanneer ze droog zijn. Oogst ze wel bij voorkeur voordat het warm wordt, zodat ze bij het plukken goed stevig zijn.
- RMR2.0: Kruiden staan op de groene lijst van de Real Meal Revolutie 2.0.
- RMR2.0 fasen: Kruiden zijn geschikt voor fasen 1, 2, 3 en 4.
- Meer info RMR2.0: Meer over de vet gezonde leefstijl van de Real Meal Revolutie2.0 vind je onder het recept.
Gezond worden en blijven
In 4 stappen gezond
De Real Meal Revolutie (RMR) is een vet gezonde koolhydraatarme methode, mede opgezet door prof. Tim Noakes. De methode wordt onderbouwd door recente wetenschappelijke inzichten over gezonde voeding. In RMR 2.0 worden 4 stappen gevolgd die zich achtereenvolgens richten op kennis, verbeteren van je gezondheid, een gezond gewicht door optimale vetverbranding en het vasthouden van dat gezonde gewicht voor de rest van je leven.
Hoe je dat doet kun je vinden op mijn blog en in het boek ‘Van GezondDorp naar GezondLand‘. Van dat boek ben ik ook mede-auteur, maar ik heb er geen enkel financieel belang bij. Dat laatste geldt overigens ook voor deze blog, die om dezelfde reden ook helemaal reclame-vrij is.
Gezond eten
Wil je meedoen, sluit je dan aan bij de Facebook groep ‘Het nieuwe eten: koolhydraatarm en vet gezond‘.
Minder vaak eten
Heb je interesse in periodiek of meerdaagse vasten (Intermittend Fasting / IF of Extended Fasts / EF), dan kun je terecht bij de Facebook groep ‘Eet niet minder, eet minder vaak‘. Daar krijg je ondersteuning en informatie en kun je terecht met al je vragen omtrent ‘Minder vaak eten’. Dat kan varieren van niet snacken tussen maaltijden, tot dagelijks één of meerdere maaltijden overslaan, tot af en toe een paar dagen niets eten. En alles vanuit de gezonde insteek!
Meer kookinspiratie?
Krijg jij ook vaak kookinspiratie als je kijkt naar foto’s van lekkere gerechten? Kijk dan eens naar ‘Keto en zo: koolhydraatarme en vet gezonde recepten — glutenvrij en suikervrij‘. Het is de Keto en zo foto-galerij op Pinterest en geeft weer een andere kijk op de recepten van m’n blog.
