Hoe werk je toe naar een meerdaagse watervast of droogvast?

Deze blog is bedoeld voor mensen die meerdere dagen achter elkaar willen gaan vasten. Dat moet namelijk een weloverwogen beslissing zijn. Bovendien moet je er niet onvoorbereid aan beginnen. Of je nu wilt gaan watervasten of droogvasten. In deze blog lees je hoe je het in kleine stapjes op een verantwoorde manier kunt opbouwen.

Kleine stapjes

Vasten is natuurlijk én normaal gesproken heel gezond. Je ziet het ook in de natuur. Dieren trekken zich van nature terug wanneer ze ziek zijn. Ze willen niet eten, maar ook niet drinken. Instinctief weten ze dat ze op deze manier hun zelfhelende krachten zoveel mogelijk aanspreken en benutten. Wonderbaarlijke genezingen kunnen dan plaatsvinden.

Voor mensen werkt het ook zo. In Rusland weten ze dat. Wetenschappelijk onderzoek naar therapeutische watervasten begon daar in de 18e eeuw en gaat door tot op de dag van vandaag. Therapeutische water- én droogvasten zijn in Rusland officieel erkende behandelvormen voor bepaalde ziektes. Zowel geestelijke als lichamelijke.

Maar dat het natuurlijk is, wil niet altijd zeggen dat het vanzelf gaat. Velen van ons zijn het vasten verleerd. Je moet het dan weer stapje voor stapje opbouwen. Zodat je lichaam langzaam weer kan wennen aan iets wat het van nature kan, maar waar het geen ervaring meer mee heeft.

Kalme zuivering

Een meerdaagse vast kan krachtige therapeutische en zuiverende effecten hebben. Droogvasten is daarbij onovertroffen. Het brengt de meeste zelfhelende capaciteiten van je lijf naar voren. Méér nog dan watervasten. Maar voordat het lichaam tot diep herstel overgaat, verergeren ziektesymptomen zich vaak. Het is ook de reden dat therapeutische droogvasten vaak langer duren en onder begeleiding plaatsvinden.

Maar ook over de zuiverende eigenschappen van een korter durende vast moet je niet te licht denken. Detox-reacties kunnen erg sterk zijn. Zowel lichamelijk als geestelijk. Daarom is het verstandig om het vasten met kleine stappen uit te breiden. En de stap naar droogvasten pas te nemen nadat je ruime ervaring hebt met watervasten. Zodat je lichaam jóu als het ware bij kan houden. Op die manier verloopt het zuiveren en ontgiften veel geleidelijker en raakt je systeem niet overbelast. Je moet de gifstoffen immers wel kwijt kunnen.

Leer jezelf kennen

Een ander voordeel van rustig opbouwen is dat je jezelf onderweg goed leert kennen. Je leert wat voor jóu normaal is tijdens vasten en gaandeweg leer je dan je lijf te vertrouwen. Zodat je ook bij een meerdaagse vast weet wat nog goed voelt én, net zo belangrijk, wat níet. Zodat je ook op tijd kunt stoppen.

Stap 1: Self-check

Voordat je begint met vasten is het heel belangrijk om te kijken of vasten geschikt zou kúnnen zijn voor jou. Daarbij spelen allerlei aspecten een rol. Lichamelijk én geestelijk.

Lichamelijk

Allereerst wordt vasten afgeraden aan kinderen, vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven. Stel vasten liever uit tot na deze periode.

Overleg altijd met je (huis)arts bij medische conditities en/of medicijngebruik. Onder andere medicijnen die invloed hebben op bloedsuiker of bloeddruk kunnen gevaarlijk zijn in combinatie met vasten. Je bloedsuiker of bloeddruk zou gevaarlijk laag kunnen worden. Hetzelfde geldt voor diuretica; ofwel plastabletten. Verder mogen niet alle medicijnen op nuchtere maag worden ingenomen. De combinatie medicijnen en vasten is daarom niet altijd mogelijk.

Geestelijk

Ga echt álleen vasten wanneer je het vanuit een gezonde mindset doet. Gezond vasten heeft niets te maken met diëten, met jezelf uithongeren of met eetproblemen. Gezond vasten doe je om er op de korte en lange termijn gezondheidsvoordelen van te krijgen. Na afloop van het vasten is het dan ook heel belangrijk om op een gezonde en verantwoorde manier voeding te herintroduceren.

Kamp je op dit moment met een negatief zelfbeeld en/of met eetproblemen, neem dat dan alsjeblieft serieus. Voor jezelf en de mensen om je heen. Zoek hulp. Bij vrienden of familie en/of professionele hulpverlening. Vasten is waarschijnlijk niet de juiste manier om hiermee om te gaan.

Heb je vroegere eetproblemen overwonnen, wees ook dan erg voorzichtig. Bij de minste twijfel dat vasten je weer in de verkeerde richting zou kunnen sturen, moet je er gewoon niet aan beginnen. Neem geen enkel risico. Er zijn legio andere manieren waarop je kunt werken aan een gezonde(re) leefstijl.

Heb je in het verleden eetproblemen gehad, maar ben je ervan overtuigd dat je wilt en kunt vasten terwijl je vasthoudt aan je huidige gezonde relatie met eten? Zorg dan voor goede begeleiding. Vraag bijvoorbeeld advies aan je hulpverleners uit het verleden. Vraag steun aan de mensen om jou heen. Mensen die je verleden kennen en het beste met je voor hebben. Die er net als jij vertrouwen in hebben en je willen steunen. Maar die je tegelijkertijd ook (extra) goed in de gaten willen houden.

Stap 2: Lees je in

Ga pas vasten wanneer je voor jezelf 100% overtuigd bent van de gezondheidsvoordelen. Lees je daarom goed in. Doe je eigen onderzoek.

Er is heel veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar vasten. Zowel naar periodiek water- en droogvasten als meerdaagse watervasten. Van meerdaagse droogvasten is minder informatie beschikbaar. In ieder geval in het Nederlands en/of Engels. In Rusland is therapeutisch vasten een goedgekeurd middel om in te zetten bij de medische behandeling van patiënten. Zowel voor lichamelijke als geestelijke ziektes. In Rusland is enorm veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar therapeutisch vasten; zowel watervasten als droogvasten. De meeste van die informatie is echter niet naar het Engels vertaald.

Zoek ook informatie van artsen die ruime ervaring hebben met het begeleiden van patiënten bij therapeutisch vasten. Zij zijn tenslotte de echte experts.

Wees je er bewust van dat er veel tegenstrijdige informatie is. Artsen die geen ervaring hebben met vasten zijn, uit onbekendheid en onbewuste onwetendheid, vaak negatief over elke manier van vasten. Op dezelfde manier zijn artsen die alleen ervaring hebben met watervasten vaak negatief over droogvasten. Neem de tijd om voor jezelf te bepalen aan welke kant je staat. Iedereen heeft een mening, maar die is niet altijd goed onderbouwd. Ga daarom op zoek naar de echte bronnen.

Stap 3: Bepaal waar je staat en waar je naar toe wilt

Nu is een goed moment om je huidige eet- en drinkgewoontes in kaart te brengen. Je gezondheidsstatus. Waar sta je nu en waar wil je naar toe? Wat wil je bereiken met het vasten? Denk vooral na over doelen die verder gaan dan een getalletje op de weegschaal. Vasten kan zeker helpen om je gewicht de goede richting in te sturen. Zelfs om een gewichtsplateau te doorbreken. Maar vasten gaat over gezónder worden. Afvallen kan daarbij horen, maar is zeker geen doel op zich. Want geef nu toe, wat heb je aan een slank lijf als het je op andere gebieden in de steek laat?

Schrijf je doelen het liefst op. Zeg ze hardop tegen jezelf. Visualiseer hoe je leven er straks uit zal zien als je je (gezondheids)doelen hebt bereikt. Je zult er dan zelf meer in gaan geloven. Onderzoek toont aan dat dit de kans op slagen ook veel groter maakt.

Stap 4: zoek steun

Een meerdaagse vast is niet altijd makkelijk. Het helpt enorm als je je ondersteund voelt.

Niet-vastende huisgenoten en andere dierbaren

Spreek allereerst je doelen uit naar je dierbaren. Zeker naar de mensen die zullen merken dat je vast. Vertel hen wat je wilt bereiken en welke stappen je daarvoor gaat zetten. Leg uit hoe vasten daar een rol in speelt. Zijn ze bezorgd? Gebruik dan de kennis die je in stap 2 hebt opgedaan om hen gerust te stellen. Vraag ze dan om je te helpen tijdens het vasten.

Sommige mensen hebben geen problemen met koken tijdens het vasten. Voor anderen maakt dat de verleiding om (weer) te eten groter. Huisgenoten kunnen je dus bijvoorbeeld al helpen door zelf voor hun eten te zorgen. Maar ze kunnen je ook mentaal een steuntje in de rug geven. Je aanmoedigen en opmerkingen als ‘Wil je niet een hapje mee-eten?’ achterwege laten. Dat soort simpele dingen.

Mede-vasters

Wat ook heel erg motiverend werkt en de kans op slagen zeker kan vergroten, is om het samen met anderen te doen. Een huisgenoot, buurman of vriendin bijvoorbeeld. Samen sta je zoveel sterker. Bij vragen, twijfel of moeilijke momenten kun je elkaar dan helpen. Het maakt het niet alleen makkelijker, maar zeker ook gezelliger.

Laatst heb ik ook ervaren dat vasten in groepsverband heel erg motiverend is. We hebben toen samen met een twintigtal andere mensen uit de FB groep ‘Eet niet minder, eet minder vaak’ 3 dagen gevast. Iedereen was zeer enthousiast, dus dat komt zeker in de herhaling.

Stap 5: pas je voeding aan

Tijdens vasten is het de bedoeling dat je lichaam overgaat op het verbranden van vet. Je eigen lichaamsvet wel te verstaan. Omdat er geen energie in de vorm van eten binnenkomt. Vasten is zoveel makkelijker wanneer je lichaam gewend is om vetten te verbranden. Bij een standaard Westers dieet verbrand je meestal vooral koolhydraten. In de blog ‘Hoe word ik een vetverbrander?‘ lees je hoe je door middel van andere voeding en leefstijl weer een vetverbrander kunt worden. Alle recepten op mijn website zijn geschikt voor een koolhydraatarme(re) leefstijl van onbewerkte voeding met gezonde vetten.

Wanneer je je voeding gaat aanpassen en je lichaam weer moet leren om vetten te verbranden en ketonen te maken als alternatieve, maar wel turbo-brandstof voor onder andere je hersenen, kun je te maken krijgen met een overgangsperiode waarin je lichaam als het ware in een energie-crisis komt. Er is dan onvoldoende brandstof voor de hersenen om goed te functioneren. Je kunt je dan zowel lichamelijk als geestelijk slap voelen. Dit wordt vaak de keto-koorts genoemd. Er zijn wel manieren om hier beter mee om te gaan. In de blog ‘De beginner’s blues‘ lees je hier meer over. Als je denkt deze keto-koorts vóór te kunnen blijven, door deze stap achterwege te laten, kom je bedrogen uit. Dan moet je tijdens het vasten nog omschakelen naar vetverbranding. Vasten zorgt ervoor dat dit proces sneller plaats vindt, maar de symptomen zijn dan ook vaak heftiger dan bij een geleidelijkere transitie.

Een extra voordeel van het omschakelen naar een gezonder voedingspatroon gebaseerd op echt en onbewerkt eten, is dat je lijf minder gifstoffen opbouwt en bestaande gifstoffen ook al beter af kan voeren. Zo kun je je lever ondersteunen bij het ontgiftingsproces door een dagelijkse portie groene bladgroenten. Zo heb je een stapje voor en kun je in dezelfde hoeveelheid tijd tijdens het vasten méér gezondheidsvoordeel bereiken.

Ga pas verder met stap 6 wanneer je de genoemde beginner’s blues geruime tijd achter je hebt gelaten, je volop energie hebt en je lange tijd tussen maaltijden kunt zonder hongerig of vervelend te worden.

[1]

Stap 6: Begin met periodiek watervasten

Periodiek (water)vasten betekent dat je regelmatig, meestal één of meerdere keren per week, bewust minder vaak eet. Niet om (in totaal) minder te eten, want dat is absoluut geen doel. Het doel is om je spijsvertering vaker en langere tijd achter elkaar rust te geven. Door niet te eten en alleen dingen te drinken die je lichaam niet het idee geven dat er voeding binnenkomt. Liefst alleen water, maar eventueel kun je ook zwarte koffie en/of (kruiden)thee drinken. Maar dan wel zonder smaakjes of toevoegingen. Die kunnen namelijk toch een insulinereactie geven. Geen zoetstoffen dus, maar ook andere, zelfs natuurlijke smaakstoffen kunnen écht vasten in de weg staan. En dat zou zonde zijn. Als je er de moeite voor doet, wil je natuurlijk ook alle voordelen optimaal benutten.

Periodiek (water)vasten is wat men in het Engels ‘intermittend fasting ‘ (IF) noemt. Een term die je steeds vaker ziet, omdat de populariteit enorm groeit. Er zijn heel veel vormen om periodiek te vasten. Elk met hun eigen voor- en nadelen. Het is vooral een kwestie van zoeken naar een manier die past bij jou. Zodat je het een blijvend onderdeel van je leefstijl kunt maken.

Meer hierover lees je in de blog: ‘Hoe begin je met periodiek vasten?‘. Neem de tijd voor deze stap en ga pas verder wanneer je je draai hierin gevonden hebt en periodiek vasten je eenvoudig afgaat.

Stap 7: Eén en anderhalve dag watervasten

Eén dag

Wanneer periodiek watervasten een gewoonte geworden is en je bijvoorbeeld eenvoudig je ontbijt over kunt slaan, kun je eens een heel etmaal niet eten. Stel dat je laatste maaltijd het ontbijt is, dan eet je de rest van de dag niet. De dag erna eet je dan weer ontbijt. Als je laatste maaltijd een avondmaaltijd is, dan eet je de dag erop ook pas ’s avonds weer. Om echt 24 uur niet te eten, zou je ontbijt of avondmaal pas moeten beginnen op het tijdstip waarop je de dag ervoor klaar was met eten. Zelf kijk ik daar nooit zo strict naar en eet gewoon met het gezin mee. Of dat nu na 23, 24 of 25 uur is. Ik eet ook liever een uur eerder dan dat ik strict kijk naar de klok. Je verteringsorganen hebben een eigen biologische klok en gaan ’s avonds op een lager pitje. Hoe later je eet, hoe slechter je eten verteert en hoe minder (diep) je zult slapen. Een extra reden om niet kost wat kost aan die 24 uur vast te houden, maar het te zien als een richtlijn.

Uiteraard is het wennen om 24 uur niet te eten. Zowel geestelijk als lichamelijk. Maar een periode van 24 uur is kort genoeg om er verder niet echt rekening mee te hoeven houden. Er is nauwelijks voorbereiding nodig, eten klaarmaken voor anderen (en voor jezelf na afloop van het vasten) is meestal niet zo’n probleem en je kunt na afloop gewoon je gebruikelijke maaltijd eten. De eerste paar keren kun je het rustig aandoen om je lichaam te laten wennen, maar daarna kun je gewoon je normale ritme aanhouden. Inclusief alle lichamelijk aktiviteiten. Waaronder ook sporten. Als je begint met vasten na je avondmaaltijd zal ook je slaap niet beïnvloed worden door het vasten. Je hebt dan immers nog gewoon gegeten.

Anderhalve dag

Hierna begint het echte werk. Op naar langer dan één dag. Hierbij is anderhalve dag een mooie tussenstap. Als je ’s avonds je laatste maaltijd eet en de dag erna helemaal niets, krijg je de andere uren er tijdens je slaap bijna gratis en voor niets bij. Als je de dag erna weer ontbijt heb je er ongeveer 36 uur opzitten. Die extra nacht is ook meteen het grote verschil met de 24-uurs vast. Het kan moeilijker zijn om in slaap te komen als je al 24 uur niets gegeten hebt. Ook kan het zijn dat je meer last begint te krijgen van kou.

Ook na een 36-uurse watervast kun je na afloop gewoon je gebruikelijke maaltijd eten. Na deze stap kun je twee kanten uit. Die heb ik daarom stap 8a en 8b benoemd. Stap 8a is langer watervasten.Stap 8b is het experimenteren met droogvasten.

Stap 8a Bouw het watervasten verder uit

Zoals hierboven uitgelegd kun je nu twee dingen doen. Stap 8a beschrijft de eerste optie; namelijk het uitbouwen van het watervasten. Doe een tweedaagse vast. Misschien nog één; tot je je er comfortabel bij voelt. Doe dan eens een driedaagse vast. Breid het watervasten zo steeds uit met één extra dag tot je het gewenste aantal dagen hebt bereikt. Hoe vaak je ze doet bepaal je uiteraard zelf, maar er zijn een aantal dingen om rekening mee te houden. Wanneer je meerdaagse vasten kort achter elkaar doet, hebben ze een ‘stapelend’ effect. Je lijf gaat als het ware verder waar het de vorige keer gebleven was. Zorg er wel altijd voor dat er tussen elke meerdaagse watervast voldoende tijd zit voor herstel.

Méér van het goede

Tijdens de eerste dagen van een meerdaagse vast zul je steeds dieper in ketose raken tot het niveau ongeveer stabiel wordt. Als het belangrijk voor je is, kun je ketonen meten in het bloed. Zelf vind ik het niet belangrijk. Toch merk ik aan m’n lijf wanneer ik dieper in ketose raak. Ik krijg dan het zeer karakteristieke ketogevoel in m’n mond. Een prikkelend, wat branderig gevoel op m’n tong. Een beetje alsof deze verbrand is. Het gevoel gaat niet over door te drinken, maar is wel meteen over wanneer je iets eet. Tijdens meerdaagse vasten leer je dit steeds beter herkennen.

Verder komen er allerlei andere processen op gang in je lijf, zoals autofagie, ontgifting en herstel. Autofagie is een soort recyclingsproces in het lijf, waarbij oude celstructuren worden opgeruimd omdat je lichaam op zoek gaat naar o.a. proteïnes die dagelijks nodig zijn voor celopbouw en reparatie. Het is hierdoor dat vasten zo’n krachtig preventief middel kan zijn tegen bijvoorbeeld kanker. Hoe langer je doorgaat, hoe meer reparatie, zuivering en genezing er plaats kan vinden. Maar er zijn grenzen aan wat je zonder professionele begeleiding thuis op een verantwoorde manier kunt doen. Een echte bovengrens is niet te geven, maar mijn eigen ervaring gaat niet verder dan 6 dagen watervasten. Wil je langer vasten, dan raad ik je aan om daar eerst goed onderzoek naar te doen.

Voorbereiding voor een meerdaagse vast

Je kunt in principe spontaan beginnen aan een meerdaagse vast. Zeker als je al gezond en koolhyraatarm eet en verder gezond bent. Maar enige voorbereiding kan de kans op slagen wel vergroten.

Zelf plan ik meestal m’n vasten op z’n minst enige dagen van te voren. Het idee of de behoefte om weer te gaan vasten komt meestal spontaan. Dan pak ik er de agenda bij en kies een geschikt moment. Gaan vasten wanneer er een groot feest gepland is, is misschien niet zo handig. Wanneer ik de datum eenmaal weet, kan ik daar ook naar toe leven. Ik bekijk de inhoud van de koelkast om te zien of er nog dingen inzitten die voor die tijd op moeten. Bedenk wat m’n gezin kan eten tijdens mijn vasten en óf ik daar wat voor moet voorbereiden. Soms plan ik op de laatste dag voor het vasten nog een maaltijd met extra aandacht voor gezonde vetten en liefst weinig koolhydraten. Dat zorgt ervoor dat je makkelijker en sneller in ketose komt.

De dagen ná het vasten

Na een meerdaagse watervast is het noodzakelijk om op een verantwoorde manier weer voeding te introduceren. Ofschoon je misschien denkt dat je bij wijze van spreken een hele olifant zou kunnen eten, is de werkelijkheid weerbastiger. Je moet op een rustige manier je spijsvertering weer op gang helpen. Denk niet dat je weer een gewone maaltijd op kunt. Of zelfs meer dan dat. Kans is groot dat je er buikpijn aan over houdt of erger.

Begin daarom 1 of 2 uur voordat je weer écht wilt gaan eten, met een voedzame mini-maaltijd. Dat hoeft maar een paar happen te zijn. Zelf kies ik daarvoor vaak voor een salade van gekookt ei, avocado, sardines of tonijn, kruidenzout en olijfolie. Daarbij drink ik dan wat melkkefir. Wat over is, gaat de koelkast in voor een andere dag.

Na minimaal 1 uur, maar liever nog 2, kun je dan je eerste echte maaltijd eten. Let daarbij goed op je eigen honger- en verzadigingssignalen. Stop wanneer je lijf zegt dat het, voor nu, genoeg heeft. En mocht je later toch nog honger hebben, eet dan opnieuw. Je lijf geeft wel aan waar het behoefte aan heeft. Mijn eigen ervaring is dat ik na het vasten aan kleinere porties genoeg heb.

Zorg de eerste dagen voor voeding die je darmen ondersteunt bij de her-opbouw. Denk aan probiotica (melkkefir, gefermenteerde groenten), prebiotica (vezelrijke groenten zoals yacon, witlof, knoflook, ui, prei, asperges, zoete aardappelen en schorseneren) en bottenbouillon. Zorg ook voor voldoende gezonde vetten, vitamines en mineralen. Een ei vertegenwoordigt dat allemaal. Maar ook schaal- en schelpdieren of vissen die je in z’n geheel eet, zoals sardientjes of ansjovis. Met vel en graat. En ook orgaanvlees bulkt van de voedingsstoffen.

Stap 8b korte periodes droogvasten

Wanneer je lichaam gewend is aan minimaal anderhalve dag watervasten, ben je klaar om het droogvasten langzaam op te bouwen. Niets eten en niets drinken. Omdat de meeste mensen al gewend zijn om ’s nachts niet te eten en te drinken, kun je van die natuurlijke droogvast-periode gebruik maken en dit aan de voor- of achterkant uitbreiden. Door een tijd vóór het slapengaan niet meer te drinken en/of ’s ochtends niet meteen iets te drinken.

Bouw het langzaam uit, met bijvoorbeeld maximaal 2 uur per keer. Op die manier gaat de opbouw voor je lichaam heel geleidelijk. Bouw dit uit tot je 24 uur zonder voeding en vocht kunt. Wanneer je dit een aantal keer gedaan hebt, met voldoende tijd voor herstel tussendoor, kun je 36 uur droogvasten. Anderhalve dag dus. Eet en drink dan niets na je avondeten en eet en drink pas weer bij het ontbijt twee dagen later.

Zorg tussendoor voor herstel

Tijdens deze hele stap zijn twee dingen heel belangrijk. Zorg altijd voor periodes van herstel en eet en drink dan naar behoefte. Eet en drink dus wanneer je dorst hebt en drink dan tot je verzadigd bent.

Stap 9 Meerdaagse droogvast

Ga pas verder met stap 9, wanneer je het watervasten uit stap 8a hebt opgebouwd tot zo’n 4 – 5 dagen en dit meerdere malen gedaan hebt én je bovendien vertrouwd bent met anderhalve dag droogvasten uit stap 8b.

Net als bij het watervasten kun je nu het droogvasten uitbouwen tot twee dagen. Na voldoende herstel kun je dan drie dagen proberen. Verder dan dat ben ik nog niet gekomen en daarover kan ik dus ook niets zeggen.

Dr. Sergey Filonov raadt aan om maximaal 5 dagen droog te vasten in een thuissituatie zonder medische begeleiding. [2]

Wanneer stoppen?

Blijf jezelf tijdens elke vast heel goed in de gaten houden. Bij de minste vorm van twijfel of het nog goed gaat, kun je beter stoppen en het op een ander moment nog eens proberen.

Vasten zet allerlei opruimacties in werking: ontgifting en celreparaties maar bijvoorbeeld ook het opruimen van psychisch leed of stress. Uiteraard kan dat zorgen voor wat ongemak; geestelijk en/of lichamelijk. Lichte vormen van ongemak, zoals een lichte hoofdpijn vind ik daarom voor mezelf acceptabel. Ik doe het dan rustig(er) aan en probeer vooral lief voor mezelf te zijn. Met wat ontspanning of meditatie kijk ik of het dan overgaat. Wanneer ik echter de neiging zou krijgen om het te onderdrukken met een pijnstiller (die ik overigens niet eens wíl gebruiken) stop ik meteen met vasten. Ik sta immers niet onder medische begeleiding.

In het geval van droogvasten zou ik dan eerst weer gaan drinken en kijken of het overgaat. Zo ja, zou ik verder gaan met watervasten. In het geval van twijfel bij watervasten neem ik altijd eerst wat (extra) zeezout. Gaat het dan niet over, dan ga ik weer eten. Jammer, maar volgende keer beter.

Update geschiedenis

22 mei 2020: Eerste versie.

21 december 2024: Tweede versie. Adviezen t.a.v. vasten in verband met Corona-virus, en bijbehorende referenties zijn verwijderd. Deze informatie is niet langer relevant en ik sta ook niet meer achter de destijds gedeelde informatie. Verdere blog ongewijzigd.

Bronnen

[1] Hoe word ik een vetverbrander? Blog waarin ik uitleg hoe je weer een efficiënte vetverbrander kunt worden.

[2] A complete guide to dry fasting – 20 questions and answers Website waarop je het digitale boek van Dr. Sergey Filonov kunt bestellen. Dit is het enige boek van deze droogvast-expert wat naar het Engels vertaald is. Ik raad je aan om het boek zelf te lezen wanneer je aan droogvasten wilt beginnen. Zelf ben ik dit boek ook aan het lezen. Hij geeft o.a. aan bij welke aandoeningen droogvasten wél geschikt is en bij welke niet en geeft ook een overzicht van verschillende therapeutische vasten-protocollen, waaronder degene die hij zelf gebruikt bij patiënten.

[3] Watervasten – een overzicht Startpagina op mijn blog met linkjes naar blogs die betrekking hebben op watervasten. Met o.a. informatie over de gezondheidsvoordelen en het verslag van m’n eigen ervaringen.

[4] Droogvasten – een overzicht Startpagina op mijn blog met linkjes naar blogs die betrekking hebben op droogvasten. Met onder andere een verslag ván en een terugblik op mijn eerste drie-daagse droogvast.

[5] 136: Getting The Most From Your Fasts w/ Dr. Daniel Pompa Podcast interview tussen gynaecologe Dr. Ana Cabeca en functionele arts / chiropracter Dr. Daniel Pompa, over de therapeutische werking (lichamelijk, geestelijk en spiritueel) van watervasten en vooral van droogvasten.