Vragen over een koolhydraatarme en vet gezonde leefstijl – vraag 22 t/m 24

In series van drie beantwoord ik vragen die door nieuwe leden van de Facebook groep Het nieuwe eten, koolhydraatarm en vet gezond! zijn gesteld toen ze zich aanmeldden voor de groep. Die Facebook groep gaat over gezonde leefstijl keuzes. Daarbij is koolhydraatarm en vetrijk eten onze basis. Niet als tijdelijk dieet, maar als een bewuste keuze om gezond te eten.

Al die vragen probeer ik te beantwoorden in de Facebook groep. Later maak ik er dan een blog van op mijn website Keto en zo zodat de informatie ook beschikbaar komt voor mensen die geen lid zijn van deze groep. Op deze manier ontstaat er een mooi overzicht van vragen en antwoorden die ook voor anderen interessant kunnen zijn.

In deel 8 van deze serie aandacht voor de vragen:

• Waarom zit er bijvoorbeeld in mayonaise altijd raapzaadolie of andere plantaardige olie?
• Krijg ik met deze leefstijl m’n goede cholesterol omhoog en mijn slechte omlaag? Anders moet ik aan de cholesterolverlagers van mijn arts!
• Wat kan ik als ontbijt en/of lunch eten in plaats van brood? Wat zijn goede meeneem-lunches?

Vraag 22: Waarom zit er bijvoorbeeld in mayonaise altijd raapzaadolie of andere plantaardige olie?

Leuke vraag. Het klopt dat er eigenlijk géén gezonde mayonaise te vinden is in de winkel. Ze bevatten vrijwel zonder uitzondering plantaardige olie. Zelfs mayonaise die aangeprezen wordt als ‘met olijfolie’ bevat veel meer plantaardige olie dan olijfolie.

Industrieel bewerkte plantaardige olieën proberen we te vermijden. Waar de olie in een zonnebloempit nog gezond is, is de olie in een fles zonnebloemolie dat absoluut niet meer. Dit soort olie staat niet voor niets op de rode lijst van de Real Meal Revolutie 2.0. Naast suiker en gluten, is plantaardige olie de andere grote bijdrager aan laaggradige ontstekingen (op celniveau). Het tast onze mitochondrieën aan; de energiefabriekjes van onze cellen. En die zijn weer zó belangrijk voor onze gezondheid.

Waarom wordt het dan toch massaal gebruikt?

Een vraag voor de fabrikanten eigenlijk. Ik moet er natuurlijk een beetje naar gokken, maar ik denk dat er een aantal belangrijke redenen zijn.

Goedkoop

De keuze van ingrediënten wordt bij fabrikanten natuurlijk heel erg bepaald door de prijs. Bij de productie van levensmiddelen gaat het om zo’n grote hoeveelheden dat zelfs een klein beetje prijsverschil voor de fabrikant een groot verschil kan maken. Dit ligt overigens niet alleen aan de fabrikant, maar ook aan ons als consument. De meeste consumenten willen liever ook geen ‘dubbeltje’ extra uitgeven.

Raapzaadolie is een goedkope olie. Helemaal als je het afzet tegen gezonde(re) alternatieven als olijfolie of avocado-olie.

Plantaardig klinkt gezond

Wat ook meetelt, is dat de algemeen heersende gedachte is dat plantaardige olie gezond is. Net zoals bij veel andere ideeën over gezonde voeding is dit inmiddels al lang achterhaald / ingehaald door de werkelijkheid en de wetenschap.

Maar zelfs het voedingsbureau gaat nog mee in deze oude gedachte; waarom zou een fabrikant dan moeite doen om het anders te doen? Zo lang het verkoopt is er voor fabrikanten weinig reden om het anders te doen.

Wie meer wil weten over waarom vet gezond is en wat wél gezonde vetten zijn, kan deze blogs lezen: Vet goed, dat vet! en Goed vet.

Houdbaarheid

Wat ook belangrijk is voor fabrikanten is lange houdbaarheid. Hou langer, hoe liever. De sterk bewerkte (plantaardige) olieën zijn stabielere vetten (ze oxideren minder snel; worden minder snel ranzig) dan de koudgeperste en gezondere olieën. Dus ook hier geen reden om te veranderen.

Doe het zelf

Gelukkig kun je wel heel eenvoudig zelf gezonde(re) mayonaise maken. Die ook nog eens heel erg lekker is! Mijn recept vind je hier: Zelfgemaakte en vet gezonde mayonaise

Avocado-olie

Koudgeperste avocado-olie is hiervoor ideaal, want die is heel gezond en verder ook heel neutraal. Maar het is niet voor iedere portemonnee weggelegd.

Olijfolie

Een goedkoper alternatief is olijfolie. Veel mensen vinden de gezonde extra vierge olie te bitter in de mayonaise en dan is de milde een compromis. Deze is wel meer bewerkt dan de extra vierge en daardoor wat minder gezond. Maar nog steeds stukken beter dan de raapzaadolie. Aan de ene kant omdat de raapzaadolie veel sterker industrieel bewerkt is en aan de andere kant omdat de raapzaadolie veel omega-6 vet bevat, terwijl olijfolie omega-9 bevat. En het is vooral de verhouding tussen omega-6 en omega-3 die bij veel mensen in onbalans is en voor veel gezondheidsproblemen kan zorgen. Hierover lees je meer in: Omega-3: (smeer)olie voor hart, geest en lijf

Kabeljauwleverolie (omega-3!)

Of gebruik er de olie van een blikje kabeljauwlever voor. Kabeljauwlever is niet echt duur en is een superbron van omega-3 vetten. Véél gezonder dan in een supplement. Bovendien is de olie echt verrassend neutraal. Helemaal niet zo vissig als je zou denken. Ik denk dat veel mensen de mayonaise zouden eten zonder op te merken dat het van vis-olie komt. Het recept: Omega-3 mayonaise.

Vraag 23: krijg ik met deze leefstijl m’n goede cholesterol omhoog en mijn slechte omlaag? Anders moet ik aan de cholesterolverlagers van mijn arts!

Dit is een heel belangrijke vraag, die bij veel mensen speelt. We zijn immers allemaal bang gemaakt voor ‘hoge cholesterol’. En hoge cholesterol wordt veroorzaakt door vet. Toch?!Net als bij zoveel dingen, ligt het hier veel genuanceerder. Oude wijsheden over cholesterol overheersen nog steeds. Niet alleen in onze hoofden. Helaas ook in veel dokterspraktijken. Toch zijn die oude wijsheden inmiddels al lang achterhaald. Ingehaald door nieuwe wetenschap.

Cholesterol is níet slecht!

Het eerste misverstand is dat cholesterol slecht is. Of dat hoge cholesterol slecht is. Dat is niet zo. Cholesterol is héél erg belangrijk voor een goede gezondheid. Het is niet voor niets dat het aanwezig is in al onze cellen. En dat ons lichaam méér cholesterol bijmaakt als wij het zelf minder eten.Cholesterol zorg ervoor dat onze cellen stevige wanden hebben. De lever gebruikt het om galzuur te maken. Heel belangrijk bij onze leefstijl, want galzuur is nodig om vetten uit onze voeding te verteren. Je hebt het ook nodig om vitamine D te kunnen maken. Met alleen zonlicht ben je er namelijk niet. Ook is het heel belangrijk voor onze hersenen en voor de aanmaak van geslachtshormonen. En dat laatste blijft belangrijk; ook als je ouder bent.

Goede en slechte cholesterol

Zelfs hoge cholesterolwaarden in het bloed is niet per definitie slecht. Sterker nog, uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat mensen die heel oud worden, vaak een hoge cholesterolwaarde hebben.Over het algemeen wordt gesproken over HDL als goede cholesterol en LDL als slechte cholesterol. Voor wat betreft HDL klopt het dat een verhoging van HDL gunstig is. Voor wat betreft LDL is het een ander verhaal. Een hoge LDL waarde kán slecht zijn en kán een indicator zijn dat je een verhoogd risico hebt op hart- en vaatziektes. Het probleem is dat je dat niet kunt weten. Want LDL op zich zegt niets. Er zijn namelijk twee soorten LDL en welke soort je het meeste hebt zie je niet aan de uitslag van die bloedtest.

Grote, gezonde LDL deeltjes

Normaal gesproken zijn LDL deeltjes in het bloed op weg naar de lever. Het zijn de vervoerders die uitgepakte pakketjes van energie (vet) en bouwstenen (cholesterol) terugbrengen naar de lever. Om de overgebleven inhoud te recyclen. Dit is een hele normale taak en ook heel belangrijk. Wordt het pakketje op tijd afgeleverd, dan is er niets aan de hand. In deze gezonde vorm zijn deze LDL deeltjes groot en ‘wollig’.

Kleine en versuikerde deeltjes

Er is pas een probleem wanneer deze LDL deeltjes te lang in het bloed blijven. Ze worden dan steeds kleiner en verharden en versuikeren. Deze kleine, versuikerde deeltjes zijn zo ongezond, omdat ze makkelijk in de bloedbaan ontstekingen en verstoppingen veroorzaken.

Onbewerkt en vetrijk versus bewerkt en suikerrijk

Waar we altijd gedacht hebben dat slechte cholesterolwaarden veroorzaakt worden door teveel vet eten (en dan voornamelijk verzadigd vet), blijkt de oorzaak ergens anders te liggen. Slechte cholesterolwaarden verbeteren namelijk door een leefstijl van onbewerkt eten met gezonde vetten. Ze verslechteren door het eten van bewerkt eten , suiker en de verkeerde vetten. Met name de plantaardige olieën (zonnebloemolie, raapzaadolie, etc.) blijken heel slecht te zijn. Terwijl we massaal denken dat ze gezond zijn voor ons.Wanneer je je leefstijl wijzigt naar onbewerkt eten met gezonde vetten, dan zien we typisch dat HDL omhoog gaat (dit is goed), triglyceriden omlaag (dit is ook heel gunstig) en LDL omhoog. Dat LDL omhoog gaat is voor veel mensen schrikbarend. Maar als je bovenstaand verhaal goed gelezen hebt, weet je dat het eigenlijk helemaal niets zegt. Want typisch krijg je meer gezonde, grote LDL deeltjes en minder kleine, versuikerde LDL deeltjes. Je risico op hart- en vaatziektes gaat dus omlaag, terwijl je dokter (en jijzelf) misschien hartklopping krijgt bij het zien van je LDL waarde. En je gelijk aan de cholesterolverlagers wil zetten.

Maar hoe weet ik het dan?

Maar als LDL op zich niets zegt, hoe weet je dan of je een verhoogd risico hebt op hart- en vaatziektes? Gelukkig heeft recenter wetenschappelijk onderzoek hier een veel beter antwoord op, dan de oude HDL en LDL waardes. Het blijkt namelijk dat de verhouding tussen de andere bloedwaardes véél beter het risico op hart- en vaatziektes voorspelt.Het gaat dan om:

• de verhouding tussen HDL en totale cholesterol
• De verhouding tussen triglyceriden en HDL
• Ook de waarde van de triglyceriden op zich is heel veelzeggend

Hoe berekenen?

Met de Totale cholesterol, de HDL waarde en de triglyceride waarde kun je zelf deze verhoudingen uitrekenen en bekijken of deze verhouding gunstig is. Als je dit wilt doen, kun je kijken op mijn uitgebreide blog over ‘Goed cholesterol!‘ Je leest erin bij welke trigylceride waardes je je zorgen moet gaan maken en bij welke je jezelf mag feliciteren. Bovendien staat in een tabel vermeld hoe je de genoemde verhoudingen kunt uitrekenen en wat de gunstige en ongunstige waardes zijn.Onder de blog staan verwijzingen naar de wetenschappelijke bronnen van deze getallen.

Beetje hulp nodig?

Niet voor iedereen is het duidelijk hoe je dit zelf berekent en dat geeft ook helemaal niets. Als je een beetje hulp hierbij nodig hebt, dan mag je me altijd een persoonlijk berichtje sturen via Messenger of via mijn email cora@ketoenzo.nl. Stuur dan deze waarden op: Totale cholesterol, HDL en triglyceriden. Of een duidelijke kopie van de bloeduitslag waar deze waardes op staan. Ik reken ze voor je uit en stuur je het resultaat.

Heb je nog uitslagen van eerder, stuur die dan het liefst ook mee. Zet er de datum bij, dan kun je zien of de trend de goede kant op gaat en/of wat het verschil is tussen je oude leefstijl en je nieuwe leefstijl.

En mijn dokter dan?

Mocht je uit je eigen berekeningen zien dat je goed bezig bent, maar je dokter je op de huid zitten vanwege bijvoorbeeld te hoge LDL waardes dan is dat natuurlijk heel vervelend. Óf je cholesterolverlagers gaat slikken is natuurlijk áltijd een persoonlijke keuze, wat je dokter ook zegt. Hij/zij moet zich aan protocollen houden en daarbij kan horen dat hij/zij je pillen moet voorschrijven, maar uiteindelijk maak je zelf de laatste keus. Het kan wel zijn dat je bij de dokter een papier moet ondertekenen dat dit je eigen keus is. Dat is natuurlijk geen fijne situatie. Liever wil je samenwerken met je (huis)arts. Je kunt kijken of je arts openstaat voor nieuwe ideeën. Het boek ‘Van GezondDorp naar GezondLand’ of mijn blog over cholesterol kunnen dan een startpunt zijn. Staat je arts hier niet voor open, dan kun je een second opinion aanvragen bij, of op zoek gaan naar een andere arts. Kies dan voor een arts die bekend is met de invloed van leefstijl op je gezondheid. Google bijvoorbeeld eens op ‘leefstijl als medicijn’, of maak een belrondje bij de (huis)artsen in je omgeving.

Ik wens je nog veel plezier van en met je gezonde leefstijl en vooral ook een goede gezondheid!

Tip: Lily, van de website Suikerbom, is na een radiostilte weer aan het bloggen geslagen. Haar dokter raakte in paniek bij haar veel te hoge LDL waarde en wilde haar op een vetarm, plantaardig dieet zetten. Lily liet het daar niet bij en dook helemaal in de wetenschap rondom (hoge) cholesterolwaarden. Ze is gelukkig helemaal gerust gesteld en laat iedereen nu delen in haar nieuw opgedane kennis. Bijvoorbeeld in haar blog ‘De Lean Mass Hyper-responder‘, over zeer actieve mensen met een laag lichaamsvetpercentage die koolhydraatarm en vetrijk eten en daarbij een (veel) te hoge LDL waarde hebben. Ze legt uit hoe je kunt nagaan of dat het een probleem is.

Meer over Lily en haar website kun je overigens lezen in mijn blog ‘Suikerbom: de gevolgen van een koolhydraatrijke en vetarme leefstijl‘.

Vraag 24: Wat kan ik als ontbijt en/of lunch eten in plaats van brood? Wat zijn goede meeneem-lunches?

Dit zijn vragen die regelmatig gesteld worden. Wanneer je net begint met koolhydraatarm eten lijken onbijt en lunch vaak de grootste obstakels.

Brood, brood en nog eens brood

Ik denk dat het komt omdat we in Nederland zo gewend zijn aan broodmaaltijden. Zowel ‘s ochtends als ‘s middags. En tegenwoordig eten we ook nog eens vaak brood bij de avondmaaltijd. Nederland is daar overigens heel uniek in. Ik denk dat je weinig landen ziet waar het gewoon is om twee broodmaaltijden op een dag te eten. Vrijwel alle andere landen hebben de gewoonte om ook ‘s middags een warme maaltijd te eten. Ik heb lang gedacht dat we daarmee ook een heel gezonde traditie hadden. Het leek me immers gezonder om een keer extra brood te eten dan zo’n extra warme maaltijd. Inmiddels heb ik een andere kijk op de zaak.

Keuze genoeg

Hoe dan ook, dat er voor ontbijt en lunch prima alternatieven zijn, is mij al lang duidelijk. En het hoeft helemaal niet lastig te zijn. Een eitje is zo gebakken; snackgroenten kun je kant en klaar meenemen. Griekse yoghurt zit kan en klaar in de verpakking en heel veel gerechtjes kun je eventueel voorbereiden op een moment dat het je uitkomt.En ben je eenmaal wat verder op het gezonde leefstijl-pad dan heb je misschien helemaal geen behoefte meer aan iedere dag ontbijt én lunch. Dan is het ook heel gezond én gemakkelijk om af en toe een maaltijd over te slaan. Kun je weer wat meer tijd besteden aan je andere maaltijden.

Inspiratie en variatie

Om je op gang te helpen als je net begint, of om je wat inspiratie te geven als je al wat langer bezig bent, heb ik allerlei ontbijt- en lunchideeën voor je verzameld. Omdat ik een tabel wilde gebruiken, heb ik er meteen een blog van gemaakt. Je vindt ‘m hier: Koolhydraatarme alternatieven voor ontbijt en lunch.

En zoals altijd: aanvullingen, tips, ideeën zijn van harte welkom. Onderaan deze blog kun je ze kwijt. Want we doen dit mét en voor elkaar. Laten we elkaar dus blijven helpen en inspireren!