Nou, daar kan ik een heleboel redenen voor noemen. Het is jammer dat de aardpeer één van onze zogenaamde vergeten groenten is. Een groente die ooit veel gegeten werd, maar langzaamaan verdrongen is door andere groenten. In de buurtsuper zul je ‘m dan ook niet standaard tegenkomen. Maar wel vaak in biologische of bijvoorbeeld Turkse winkels.
Zoals gezegd is het jammer dat we ze vergeten zijn, want ze zijn echt hartstikke gezond. Gelukkig is de aardpeer weer bezig met een opmars. Langzaam op z’n weg terug naar de top, waar ‘ie wat mij betreft zeker thuishoort.
Uit eigen tuin
Sinds twee jaar hebben wij aardperen in eigen tuin. Het eerste jaar had ik van iemand aardperen gekregen die uit een Turks winkeltje kwamen. Ze staan bekend als eenvoudig te telen; als woekeraar zelfs. We plantten de knollen dan ook op een plekje in de (sier)tuin waar het geen probleem zou zijn dat de plant onder de grond verder uit zou breiden. Maar het liep zo’n vaart niet dat eerste jaar. We hadden zelfs nauwelijks opbrengst.
Via onze lokale moestuin-Facebook groep mocht ik bij een tuinierster in de regio nieuwe knolletjes ophalen. De eerste keer ging er iets fout en kregen we rode pootaardappeltjes mee, die we als aardpeertjes in de grond zetten. Toen we daarachter kwamen, mochten we terugkomen en heeft ze ter plekke nog wat verstekelingen voor ons uitgedaan. Dit keer hadden we echte aardperen en er groeiden een paar stevige hoge planten die met gele bloemen bloeiden.
Vorstbestendig
Je kunt een aardpeer het beste in de tuin laten staan, tot je deze nodig hebt. Eenmaal uit de grond kun je ze niet zo heel goed bewaren. Terwijl ze in de tuin juist heel goed vorstbestendig zijn. Aardperen die je niet uit de grond haalt, vormen het jaar erop weer nieuwe planten. Voor elke plant die wij uitdoen planten wij een of twee kleine knolletjes terug.
Verschillende namen
De aardpeer wordt ook wel topinamboer, aardartisjok of Jeruzalem-artisjok genoemd. De Latijnse naam is Helianthus tuberosus. De naam topinamboer dankt de aardpeer aan de Indianenstam Topinambas, die deze aardpeer graag at. Zij lieten de aardpeer in putten fermenteren.
De naam aard- of Jeruzalem-artisjok dankt de aardpeer aan zijn karakteristieke smaak. Deze heeft (naar zeggen) wel wat weg van artisjok. Ook smaakt de aardpeer een beetje nootachtig en zoet.
Gezondheidsvoordelen
Supergezond voor de darmen
Energie voor de darmen
De aardpeer bevat veel inuline. Dit is een wateroplosbare vezel, die wij zelf niet kunnen verteren in de dunne darm. Daarom komen deze vezels onverteerd in de dikke darm, waar de goede darmbacteriën ze middels een fermentatieproces omzetten in supergezonde vetzuren. Op deze manier vormen ze energie voor de darmwand. Ook helpen ze de darmwand gezond te houden.
De aardpeer bevat zoveel van deze prebiotische vezels dat je het eten ervan het beste rustig kunt opbouwen. Tijdens het fermentatieproces komen er namelijk ook gassen vrij, waardoor je last kunt krijgen van gasvorming of een opgeblazen gevoel in je darmen. Dit is verder niet schadelijk, maar kan wel ongemak veroorzaken. Of ongemakkelijke situaties bij een sociale gelegenheid 😉
Wanneer je het langzaam opbouwt, wennen je darmen er geleidelijk aan. De samenstelling van je darmflora zal ten gunste veranderen en daarom zul je er dan veel minder snel last van krijgen. Maar iedereen is anders, dus probeer het voor jezelf uit.
Goed voor de spijsvertering
Als je last hebt van (chronische) obstipatie, denk dan eens aan de aardpeer. Het gebruik van vezels en inuline zorgt ervoor dat het volume van de ontlasting toeneemt en het stimuleert de darm om (letterlijk!) in beweging te komen. Het eten loopt soepeler en sneller door de darmen.
Meer gunstige bacteriën
Het gebruik van slechts 1 ons aardperen per week (circa 14 gram inuline) kan al een flinke toename aan gunstige darmbacteriën bewerkstelligen. Het gaat dan om de volgende soorten en bijbehorende gezondheidsvoordelen:
- Bifidobacterium: deze verbeteren het immuunsysteem en verminderen kans op diarree
- Lactobacillus: deze verbeteren het immuunsystem, verminderen de kans op het ontwikkelen van allergieën en remmen de groei van schadelijke bacteriën af
- Bacteroides spp: deze produceren gezonde korte keten vetzuren en kunnen de volgende vitamines synthetiseren zodat ze in het lichaam hun werk kunnen doen:
- Biotine (vitamine B8): o.a. belangrijk bij de vet- en suikerstofwisseling en de productie van vetzuren
- Riboflavine (vitame B2): o.a. betrokken bij vitale stofwisselingsprocessen en nodig voor normale celfunctie, groei en energieproductie
- Pantotheenzuur (vitamine B5): o.a. essentieel voor groei en voortplanting, betrokken bij energieproductie en stofwisseling, ontgiftingsprocessen en belangrijk voor de bijnierfunctie en stressbestendigheid
- Foliumzuur (een van de folaten – B11): o.a. belangrijk bij de synthese van homoglobine (Hb) en de ontwikkeling van het centrale zenuwstelsel
- Vitamine C: antioxidant, belangrijk voor een goede weerstand en nodig voor de vorming van bindweefsel en de opname van ijzer
- E.coli: deze stimuleren het immuunsysteem om een onsteking gunstiger te laten verlopen en verminderen ontstekingsreacties van het slijmvlies
Supergezonde koolhydraten
Inuline en oligofructose horen bij de klasse van koolhydraten die fructanen genoemd worden. Het zijn polysacchariden, ofwel suikerketens opgebouw uit fructose-eenheden. De belangrijkste bronnen van inuline en oligofructose die in de voedingsindustrie worden gebruikt zijn chicorei en aardpeer.
De fructo-oligosacchariden hebben een zeer positief effect op onze darmflora. Ze bevorderen de groei van goede bacteriën, helpen slechte bacteriën in de darm te verminderen en zorgen ervoor dat gunstige bacteriën zich beter aan het darmslijmvlies kunnen hechten. Ze verminderen ook de kans op darmkanker.
Regulering bloedsuikerspiegel
De fructanen in aardpeer beinvloeden de hormoonspiegels van insuline en glucagon op zo’n manier dat de bloedsuikerspiegel verlaagt.
Goed tegen botontkalking
De gezonde (vet)zuren die ontstaan tijdens het verteren van inuline in de dikke darm zorgen ervoor dat de zuurtegraad (pH waarde) in de darmen daalt. Hierdoor worden mineralen beter door de darmwand opgenomen; met name geldt dit voor calcium.
Aardpeer zelf bevat ook allerlei mineralen, zoals calcium, silicium, ijzer en natrium.
Alleen rauwe aardpeer gezond?
Op heel veel websites wordt vermeld dat je een aardpeer rauw moet eten om de prebiotische voordelen ervan te krijgen, omdat door het koken de inuline wordt omgezet in fructose. De (wetenschappelijke) bron hiervan wordt echter niet vermeld.
Ik had eerlijk gezegd mijn bedenkingen bij deze bewering, omdat mijn eigen ervaring is dat ook gekookte aardperen aardig op je darmen kunnen werken. Een duidelijk signaal dat er een fermentatieproces bezig is in je darmen. Ook het gebruik van gekookte aardperen kun je het beste langzaam opbouwen, zodat je darmflora zich daaraan kan aanpassen.
Zonder zuur is koken geen probleem
Daarom ben ik gaan zoeken naar wetenschappelijk onderzoek naar het effect van koken op de aardpeer en/of op inuline. Er wordt immers veel onderzoek gedaan naar pre- en probiotica. Na wat zoeken vond ik inderdaad het antwoord. Toen ik het las, herinnerde ik me ook weer dat ik het eerder gelezen had. In een zure omgeving is inuline niet stabiel boven de 60 graden Celcius.
Wanneer de zuurtegraad (pH waarde) echter groter of gelijk is aan 5.0 dan is inuline wél chemisch stabiel. Kraanwater in Nederland heeft meestal een vrij neutrale pH waarde van rond de 7. Koken in kraanwater heeft dus geen negatief effect op de inuline. Als je er zoveel citroen (pH waarde van ongeveer 2) of azijn (pH waarde ongeveer tussen 2 en 3) aan toe zou voegen dat de pH waarde onder de 5 komt, dan wordt het een ander verhaal. [1]
Je kunt de aardpeer daarom het beste gebruiken in niet-zure gerechten. Dan is koken of verhitten geen enkel probleem.
Bronnen
[1] THE EFFECT OF pH, TEMPERATURE AND HEATING TIME ON INULIN CHEMICAL STABILITY Beschrijving van de resultaten van een onderzoek uitgevoerd door Pawel Glibowski en Anna Bukowska aan de University of Life Sciences in Lublin naar het effect van pH, temperatuur en verhittingstijd op de chemische stabiliteit van inuline. Met dit onderzoek hebben ze aangetoond dat bij een pH waarde groter of gelijk aan 5, de degratie van de fructaan inuline niet plaatsvindt; zelfs niet bij verhitting.
[2] De geneeskracht van aardpeer Artikel op de website InfoNu.nl over de geneeskracht van aardpeer. Alle medische werkingen van aardpeer zijn ontleend van het standaardwerk Groot Handboek Geneeskrachtige Planten van Geert Verhelst, wat veel wordt gebruikt in de fytotherapie. In dit boek staan enkel werkingen beschreven die op medisch wetenschappelijk onderzoek berusten.
[3] Prebiotica maakt darmmicrobioom sterker Artikel op de website van Natuur Diëtisten Nederland over het gebruik van prebiotica om je darmflora sterker te maken.
[4] Je eigen darmbacteriën in balans houden Artikel op de website van Natuur Diëtisten Nederland over wat je kunt doen om je eigen darmbacteriën in balans te houden.
[5] De Darmflora en Probiotica Pagina op de website van Drs. Saskia van As, arts over de darmflora en probiotica.
[6] Helianthus tuberosus / Aardpeer Eén van de pagina’s van Kruiden/Planten van A tot Z, over de aardpeer.
[7] B-vitamines – de essentiële rol in onze stofwisseling Uitleg op de website van Stichting OrthoKennis over de essentiële rol van de negen B-vitamines in onze stofwisseling.
[8] Applications of inulin and oligofructose in health and nutrition Samenvatting van de resultaten van een onderzoek naar de toepassing van inuline en oligofructose in gezondheid en voeding. Vanaf deze pagina kun je ook doorklikken naar de volledige tekst van het onderzoek.
[9] Panna cotta van aardpeer en vadouvan Recept op de website van Unilever, gemaakt door chefs voor chefs voor een pann cotta gemaakt van o.a. room en aardpeer.
Dank je wel Cora voor al je grondige research. Ik heb veel geleerd en ga zeker de aardpeer op mijn boodschappenlijstje zetten. Blessings Liliane!
Hallo Liliane, dank je wel voor je lieve reactie. Fijn om te horen! Groetjes Cora