Als je op deze blog terecht bent gekomen, weet je waarschijnlijk wel wat koolhydraten zijn. En eerlijk is eerlijk, dan weet je meer dan ik toen ik in september 2015 besloot om het roer qua eten om te gooien. Alhoewel ik altijd interesse heb gehad in bakken en koken en altijd op zoek was naar nieuwe recepten, keek ik nauwelijks naar de voedingsinformatie die je vaak aan het eind van zo’n recept tegenkomt. Ik had werkelijk geen idee wat koolhydraten zijn, laat staan waar ze inzitten.
Om snel te kunnen beginnen, heb ik in eerste instantie alleen de lijst van ingrediënten doorgelezen die in het boek van Dr. Perlmutter ‘Het glutengevaar – de sluipmoordenaar van je brein’ op de verboden lijst stonden. Vanaf die dag gingen granen, suikers en zetmeel-rijke producten in de ban. Dat zijn namelijk de groepen waar veel koolhydraten inzitten. Dr. Perlmutter is overigens niet ‘hard core’ wat koolhydraten betreft. Er zijn bijvoorbeeld glutenvrije granen die bij hem op een ‘soms en met mate’ lijst staan.
Vanaf dat moment ben ik stukje bij beetje alles gaan lezen wat ik kon vinden over koolhydraten. Koolhydraten zijn voor iedereen met een standaard Westers dieet een belangrijke, of beter gezegd, dé belangrijkste energieleverancier. Energie wordt echter niet alleen geleverd door koolhydraten, maar ook door eiwitten en vetten. Samen zijn dit de zogeheten macro-nutriënten, ofwel de voedingsstoffen die in grote hoeveelheden in onze voeding voorkomen.
Gelukkig had ik het boek van Dr. Perlmutter, waar èn veel informatie in staat èn heel veel verwijzingen naar wetenschappelijk onderzoek om die informatie te ondersteunen. Zou ik het internet gebruikt hebben om meer te leren over koolhydraten, zou ik waarschijnlijk nu niet (meer) koolhydraat-arm zou eten.
Ik heb het net voor de grap eens geprobeerd en via Google gezocht naar ‘Wat zijn koolhydraten’. De uitkomst is verrassend… De websites van ‘Dieetkompas’ en het ‘Voedingscentrum’ komen boven aan de lijst te staan. Beide verwijzen naar het advies van de Gezondheidsraad dat 40 tot 70% van ons dieet uit koolhydraten zou moeten bestaan. De volgende website dan maar. ‘Mens en gezondheid info nu’ geeft aan dat je 6 gram koolhydraten per kilo lichaamsgewicht moet eten; dat zijn 300 g koolhydraten voor iemand van slechts 50 kilo. Dat moedigt ook niet direct aan om te gaan minderen.
Maar je moet natuurlijk niet meteen opgeven. Bij de volgende website ‘Optimale gezondheid’ ben ik in eerste instantie wat enthousiaster. Op die website wordt uitgelegd dat je met een dieet met minder koolhydraten meer afvalt dan met een dieet met minder vetten. Mooi zo, eindelijk eens wat zinvolle informatie. Maar vervolgens waarschuwt de website ‘dat dit niet wil zeggen dat dit dan ook gezond is’. En benadrukt een aantal keer dat koolhydraten ‘essentieel’ zijn voor ons lichaam. Dus ook dit verhaal gaat weer de mist in.
Vetten en eiwitten zijn namelijk wel essentieel voor ons, omdat ons lichaam ze niet zelf aan kan maken, maar koolhydraten zijn dat niet. Waarom denkt iedereen dat dan toch? Dat komt omdat koolhydraten in ons lichaam omgezet worden in glucose. Glucose is brandstof voor onze cellen. Maar zoals we al gezien hebben, zijn vetten en eiwitten ook energieleveranciers. Een deel van onze hersenen hebben wel echt glucose nodig als brandstof. Wat echter ontbreekt aan het verhaal (of aan de kennis), is dat het lichaam deze glucose zelf kan maken uit vetten en eiwitten. Dit gebeurt in de lever en dit proces wordt gluconeogenese genoemd. [1]
Conclusie? Ja, zelfs als je je energie haalt uit vetten en eiwitten heeft je lichaam een beetje glucose nodig, maar het hoeft niet van koolhydraten te komen. Je hoeft dus niet perse koolhydraten te eten om gezond te blijven. Meer daarover vind je in de blog ‘2 Maar wat is nu het probleem?’
[1] The Liver & Blood Sugar Een on-line diabetes informatie cursus van de Universiteit van Californië. Engeltalig. Beschrijft en laat met een plaatje zien hoe de lever glucose kan maken, ofwel uit opgeslagen glycogeen (suikervoorraad, zeg maar) ofwel uit eiwitten, afvalproducten en bijproducten van de vetverbranding. Beschrijft en laat ook zien dat als insuline laag is en de glycogeen voorraden opraken, het lichaam de glucose bewaart voor de organen die het echt nodig hebben (een deel van de hersenen, rode bloed cellen en een deel van de lever). De lever maakt dan een alternatieve brandstof, namelijk ketonen voor de rest van het lichaam.
[2] Low Carb Dieting Myths Website die een aantal mythes ontkracht over koolhydraatarme dieten. Eén daarvan is de mythe dat je koolhydraten nodig hebt om gezond te blijven. Als het lichaam in ketose is, dan spaart het lichaam de glucose o.a. voor de hersenen. Spieren gebruiken dan vetzuren om te verbranden. De hersenen gaan ook voor een groot deel over op het gebruik van ketonen als alternatieve brandstof. De glucose die wel echt nodig is, kan de lever maken uit glycogeen of uit de proteïne uit je voeding.