Vasten en vlees. Wat hebben die met elkaar te maken?

Na een periode van vasten komt altijd het moment dat je weer gaat eten. Kies dan voor een gezonde maaltijd. Zo hou je de gezonde effecten van het vasten zo lang mogelijk vast. Of versterk je ze zelfs. Na het vasten worden er onder andere méér nieuwe cellen gemaakt uit stamcellen. Die kun je het beste maar een zo goed mogelijke start geven.

Maar wat is dan een gezonde maaltijd? En past vlees daar bij?

Media-aandacht

Afgelopen week was er een aflevering van Dokters van Morgen op tv. Helemaal gewijd aan vasten. Specialisten uit Nederland, Duitsland en Italië/Amerika vertellen enthousiast over vasten. En waarom ook niet?

Vasten is van alle tijden en heeft zich dus allang bewezen. Zowel om mentale als om lichamelijke voordelen. We zijn het alleen verleerd. Daar moeten we aan werken. Verder is het goedkoop en eenvoudig. Je kunt het zelf doen of onder begeleiding van een arts. En het kan onze gezondheidszorg heel veel geld schelen.

Vasten… of gewoon minder vaak eten?

Vasten kun je op allerlei manieren. Korte periodes of wat langere tijd achter elkaar. Zelf combineer ik die. Aan de korte periodes van niet-eten denk ik al lang niet meer als vasten. Voor mij is het een kwestie van ‘minder vaak eten’. Ik druk het dan ook uit in eetmomenten. Op m’n drie werkdagen eet ik alleen ‘s avonds. Eén maaltijd dus. Op de andere dagen eet ik 2 maaltijden per dag. Lunch en avondeten.

Een paar keer per jaar vast ik meerdere dagen achter elkaar. Tegenwoordig meestal zo’n 5 dagen. In die dagen eet ik niet en drink alleen water en thee.

De afwisseling in het aantal maaltijden per dag én de combinatie met meerdere dagen vasten heeft een aantal voordelen. Je geeft zo je lichaam geen kans om zich aan te passen aan een vast, dagelijks patroon. Het blijft dan flexibeler. Bovendien heb je zowel de voordelen van minder vaak eten én van langduriger vasten. Maar het allerbelangrijkste is dat ik me hier heel goed bij voel. Ik weet dat het gezonder is, op werkdagen is het praktisch en ik voel me zoveel beter wanneer ik niet de hele dag eet. Bovendien geniet ik op deze manier meer van de maaltijden die ik wél eet.

In het tv-programma komen de volgende soorten van vasten aan bod:

  • 16:8 vasten: een vorm van periodiek vasten (in het Engels Intermittend Fasting genoemd; ofwel IF). Je eet dan binnen een beperkte tijd. In dit geval is dat 8 uur. De andere 16 uur eet je helemaal niets. Ook andere verhoudingen zijn mogelijk, bijvoorbeeld 14:10.
  • 5:2 vasten: ook een vorm van periodiek vasten. Je eet dan 2 dagen niet en de andere 5 dagen van de week wel. Walter Longo, wetenschapper en celbioloog aan de Universiteit van Genua in Italië heeft hier veel onderzoek naar gedaan. Eventueel kun je een kleine gezonde maaltijd nuttigen tussen de 2 vastendagen in. Walter noemt dit het ‘fasting mimicking dieet (FMD)’. Het bootst het effect van vasten na terwijl je toch een beetje eet.
  • Buchingermethode: een natuurgeneeskundige vorm van vasten toegepast in ziekenhuizen in Duitsland bij reumapatiënten. Ze vasten 7 tot 15 dagen. Eten mag niet tijdens deze dagen, maar er zijn wel wat sapjes en bouillon toegestaan. Er is medische begeleiding om te bepalen of er wijzigingen nodig zijn in het medicijngebruik.
  • vasten in combinatie met chemotherapie: een experiment uitgevoerd in het LUMC in Leiden waarbij borstkankerpatiënten 3 dagen vóór en de dag van de chemotherapie niets eten. Het onderzoek wordt uitgevoerd in samenwerking met Walter Longo. Het experiment vindt daarom ook plaats in de universiteit van Genua, ook bij andere kankersoorten. Patienten mogen helemaal vasten of gebruik maken van maaltijdboxen die ontwikkeld zijn voor het fasting mimicking dieet.

Resultaten bij muizen…

Er zijn de laatste jaren al veel wetenschappelijke experimenten uitgevoerd met vasten. Tot nu toe meestal met muizen van middelbare leeftijd. Wanneer je die 2 dagen in de week laat vasten geeft ze dat o.a. de volgende voordelen:

  • ze leven langer
  • ze ontwikkelen 45% minder tumoren
  • ze ontwikkelen op relatief latere leeftijd pas tumoren
  • ze blijven cognitief jonger en gezonder
  • ze krijgen minder ontstekingsgerelateerde ziektes
  • hun opgeslagen lichaamsvet wordt aangesproken wat zorgt voor langdurige energie
  • ze verliezen gewicht
  • hun cellen verjongen
  • verouderingsmechanismes worden tegen gegaan

Dit alles helpt om welvaartsaandoeningen zoals hart- en vaatziektes en diabetes tegen te gaan.

… maar nu ook bij mensen

Recent vinden er ook onderzoeken met mensen plaats. Deze laten vergelijkbare positieve resultaten zien:

  • betere cholesterolwaarden
  • lagere bloeddruk
  • lagere nuchtere bloedsuiker
  • minder ontstekingen
  • minder bijwerkingen in combinatie met chemokuren
  • verbeterde effectiviteit van chemokuren

Ook deze onderzoeken laten zien dat mensen gemiddeld langer en gezonder leven als ze regelmatig vasten. En tot nu toe wijst alles erop dat vasten veilig ingezet kan worden als aanvulling op chemokuren. Kankercellen zijn gemuteerde cellen die steeds maar doordenderen. Juist díe cellen hebben veel calorieën en voedingsstoffen nodig om te groeien. Ze hebben daarom meer moeite met vasten dan gezonde cellen. Tumorcellen zullen eerder afsterven, terwijl gezonde cellen door het vasten net in een rust- en herstelfase komen. Een win-win situatie dus.

Persoonlijke verhalen

Vasten in de strijd tegen ziekte

In de aflevering is ook veel ruimte voor persoonlijke verhalen. Van mensen die veel baat hebben bij het vasten in de behandeling van hun ziekte. Zo is Carla Gagliardi, een Italiaanse vrouw met kanker in de rode bloedcellen, sinds ze vast vóór en tijdens chemokuren, niet meer doodziek na iedere behandeling.

Renate Kuhlmey vastte al drie keer 10-15 dagen achter elkaar in een Duits ziekenhuis volgens de Buchingermethode. Na ongeveer 4 dagen voelt ze het effect op haar ernstige vorm van reuma. De pijn verdwijnt en ze kan weer bewegen en slapen. Door gezond te eten kan ze het effect thuis lang vasthouden.

Marjan van der Plas had borstkanker en deed mee aan een proef in Leiden onder leiding van internist-endocrinoloog Hanno Pijl en oncoloog Judith Kroep. Ze vastte op de dagen voorafgaand aan en op de dag van haar chemokuren. Na iedere behandeling slonk de tumor en toen ze geopereerd werd na afloop van alle acht chemokuren, bleek de tumor helemaal weg te zijn.

Preventief vasten

Het programma volgt ook de eerste vastenervaringen van drie mensen die niet ziek zijn. Eén ervan is presentatrice Antoinette zelf. Verder doen ook Stephanie Duque-van Groesen en Maarten Andriaansens mee. Alle drie hebben ze na 6 weken vasten een mooi persoonlijk resultaat. Het gaat dan om gewichtsverlies, verminderde buikomvang, gezondere bloedwaardes (HDL, LDL en vervetting van het bloed), vermindering van ontstekingswaardes en/of lagere insulinewaardes. Hierdoor daalde hun risico op het krijgen van allerlei (welvaarts-)ziektes.

Over het vasten zeggen ze nog dit:

  • honger komt en gaat
  • het is goed om wat afleiding te hebben
  • je hebt minder tijd voor tussendoortjes en je krijgt minder trek in zoet
  • ook op dagen dat je niet vast worden je porties kleiner
  • niet eten is een mindset
  • helemaal niet eten is makkelijker dan een beetje eten / calorieën beperken

Blij met de gezonde aandacht

Ik was erg blij met het programma. Ik vind het geweldig dat vasten nu aandacht krijgt in de media. Op deze manier komt het veel meer bij het grote publiek. Het programma heeft een mooie mix van persoonlijke verhalen en wetenschappelijke achtergrond. Ik denk dat het veel mensen enthousiast kan maken om zelf met vasten aan de slag te gaan. En ze tegelijkertijd gerust kan stellen dat ze daarmee veel goed kunnen doen voor hun lijf. Preventief of ter ondersteuning van een medische behandeling.

Even naar de huisarts..?

Als je een medische aandoening hebt en/of medicijnen gebruikt, bespreek het dan wel altijd eerst met je dokter. Dan kan hij of zij je begeleiden en medicijngebruik aanpassen indien nodig. Het mooie is, dat je je huisarts nu ook op dit programma kunt wijzen als hij of zij nog niet bekend is met de positieve effecten van vasten. Op deze manier verspreiden we de kennis over vasten. En hopelijk het vasten zelf.

Vasten bij kanker

Ik was ook blij verrast dat vasten bij kankerpatiënten zoveel aandacht kreeg. Vasten kan een heel positieve bijdrage leveren aan een kankerbehandeling. Net zoals een ketogene leefstijl gebaseerd op echte voeding dat kan. Er is een groeiende groep van wetenschappers die zich hiermee bezig houdt.

Als je hier interesse in hebt, dan raad ik je aan om bijvoorbeeld het werk van Dr. Thomas Seyfried te volgen. Hij loopt echt voorop in het onderzoek op dit gebied. Zijn onderzoeksgroep is bezig met het ontwikkelen van alternatieven voor bestraling en chemo-therapie. Alternatieven die de rest van het lichaam geen schade toebrengen en die in combinatie met een therapeutische ketogene leefstijl en/of vasten in de toekomst (naar alle waarschijnlijkheid) kanker zullen kunnen genezen. De resultaten tot nu toe zijn in ieder geval erg hoopvol.

Maar dat vlees dan?

Beetje jammer

Wat ik wel jammer vond is dat het programma de suggestie wekt dat je naast het vasten het beste weinig of zelfs geen vlees kunt eten. Vees werd genoemd als veroorzaker van ontstekingen. Ik denk dat we hiermee vlees écht tekort doen. Met name onbewerkt vlees van beesten die in hun natuurlijke omgeving hun kostje hebben mogen eten. Van een weidekoe bijvoorbeeld. Liefst biologisch uiteraard.

We moeten opletten dat vlees niet onterecht dezelfde rol krijgt toebedeeld als verzadigde vetten tot nu toe. Dat vlees de schuld krijgt van wat suiker, gluten, bewerkte voeding en verkeerde vetten hebben veroorzaakt. Zoals lekkende darmen, ontstekingen en het ontstaan van allerlei welvaartsziektes.

Waar komt dit vandaan?

Als mens zijn we geëvolueerd op het eten van vlees. Ons lichaam kan er dus van nature heel goed mee omgaan. Het geeft ons energie en heel veel voedingsstoffen. Waar komt dan toch dat beeld vandaan dat (rood) vlees slecht voor ons is?

Er zijn verschillende zaken die de discussie over of vlees wel of niet gezond is, kleuren. Een aantal wil er graag noemen. Om de boel weer in perspectief te zetten.

  • Veel onderzoeken naar het effect van vlees op onze gezondheid worden sterk beïnvloed door invloedrijke personen en/of beleidsmakers die zelf overtuigd vegetariër of veganist zijn. Dat kleurt (uiteraard) de aard van het onderzoek én de resultaten. Veel meer dan je waarschijnlijk denkt.
  • Mensen die vegetarisch en/of veganistisch gaan eten gaan over het algemeen bewustere keuze maken. Minder suiker, minder bewerkt. Hierdoor worden onderzoeksresultaten positiever beïnvloed dan bij controlegroepen die wel vlees blijven eten.
  • Bij onderzoeken naar het effect van voeding wordt meestal vlees gebruikt uit de bio-industrie. Dat vlees bevat veel ontstekingsbevorderende omega-6 vetten. Terwijl vlees van grasgevoerde dieren net meer omega-3 vetten bevat. En biologisch vlees bevat veel minder (resten van) antibiotica dan vlees uit de bio-industrie.
  • Walter Longo is een wetenschapper die veel onderzoek gedaan heeft naar de gezondheidseffecten van vasten. Hij komt ook in het programma een paar keer aan het woord. Hij doet goed werk, maar hij heeft ook een eigen product ontwikkeld. Het zijn een soort maaltijdboxen waarmee mensen kunnen vasten volgens het ‘fasting mimicking diet’. Je doet dan een aantal dagen achter elkaar een ‘soort van vast’. Op die dagen eet je alleen een kleine maaltijd met weinig calorieën. Deze maaltijdboxen zijn strict vegetarisch en worden soms ook ingezet bij onderzoek naar vasten. Hierdoor is het onderzoek naar vasten dus ook sterk gericht op een plantaardige leefstijl. Daardoor zijn er ook meer resultaten van bekend.

Niet overtuigd

Ik heb de afgelopen jaren op heel veel gebieden informatie verzameld over wat gezond voor ons is. Informatie ook van allerlei wetenschappers. Op basis van al die informatie ben ik allerminst overtuigd dat vlees per definitie slecht voor ons is, of ontstekingsbevorderend. Vlees en dierlijke producten bevatten heel veel nutriënten en volledige eiwitten. Denk daarbij ook aan eieren, maar bijv. ook aan orgaanvlees. Hele gezonde producten waar eigenlijk geen plantaardige voeding tegenop kan.

Carnivoor dieet

Op dit moment is er een zeer snel groeiende groep van mensen (o.a. in Amerika) die alleen dierlijke producten eten. De gezondheid van veel van die mensen vaart er wel bij. Ook op het gebied van het verminderen van ontstekingen. Planten bevatten namelijk gifstoffen die ook ontstekingen kunnen veroorzaken. Net zoals dat geldt voor de gluten in ons graan. Door deze allemaal weg te nemen, boeken mensen die ‘alles al geprobeerd hebben’ vaak hele goede resultaten. Dit versterkt mijn idee dat het eten van (kwalitatief) vlees niet zo ongezond is als ‘men’ ons wil doen geloven.

Verschil in kwaliteit

Zoals eerder genoemd is er wel verschil in kwaliteit van vlees. Allereerst is er een verschil tussen onbewerkt en bewerkt vlees. Onbewerkt vlees is puur vlees, zonder toevoegingen. Aan bewerkt vlees wordt vaak van alles toegevoegd. Oók aan vleeswaren. Suikers, verborgens suikers, gluten, zetmeel, bepaalde E-nummers. Dáár worden we wel ziek van. Net als van andere bewerkte producten. Kijk dus altijd goed op verpakkingen wat er allemaal in zit, of vraag je slager wat hij toevoegt. Vraag dan ook welke kruiden de slager gebruikt en wat daar in zit.

Verder is het zo dat de bio-industrie ons geen goed doet. Het is niet goed voor de beesten, niet voor ons en ook niet voor de wereld in z’n geheel. Dat is wél mijn vaste overtuiging. We zullen op een andere manier moeten omgaan met dieren en vlees. Maar dat is iets anders dan zeggen dat een volledig plantaardige voeding per definitie beter voor ons is. En dat zeg ik terwijl ik toch vele jaren lang vegetarisch gegeten heb. Zelfs nog een jaar vegetarisch en koolhydraatarm. Uit volle overtuiging dat dat beter was voor de dieren en voor mezelf. Tot die overtuiging stukje bij beetje afbrokkelde op basis van informatie die tot dan toe voor mij onbekend was…

De oplossing?

Ik denk niet dat er een standaard oplossing is voor iedereen. Iedereen is anders en heeft een andere voorgeschiedenis. Ook voorkeuren verschillen.

Ik denk wel dat we de individuele oplossing moeten zoeken in puur en onbewerkt eten. Zo gezond mogelijk geteeld, gefokt en/of geproduceerd. Voor de één is het dan misschien meer vlees en voor de ander meer groenten. Met meer nadruk op periodes van niet-eten. Vasten dus. Dat is in ieder geval wel duidelijk 😉

Bronnen

[1] ‘Keto en zo’ over vasten. Artikelen op mijn website ‘Keto en zo’ die over vasten gaan. Je vindt er informatie over periodiek vasten (IF; intermittend fasting), het fasting mimicking diet van Walter Longo, langdurig vasten, de gezondheidsvoordelen, eigen ervaringen, etc.

[2] Vasten | Dokters van Morgen Uitzending van Dokters van Morgen op hun website Zorg.nu. Hier kun je de betreffende uitzending over Vasten terug kijken.

[3] Wat mag je precies eten op een vastendag? Uitleg op de website Zorg.nu van Dokters van Morgen over wat je mag eten op de vastendagen, op de manier zoals deze toegepast is bij door Stehpanie, Maarten en Antoinette tijdens hun vastenexperiment in de uitzending over vasten. Bij alle methodes geldt dat tijdens het vasten er enkel water, zwarte koffie en thee gedronken mag worden.

Bij de 5:2 methode (5 dagen niet vasten en 2 aaneengesloten dagen vasten) past een kleine maaltijd van gezonde voeding tussen de 2 vastendagen in.

Bij de dagelijkse 16:8 variant (= 16 uur per dag niet-eten en 8 uur waarin je wel mag eten) wordt aangeraden om zo gevarieerd mogelijk te eten, voor kleurrijke en onbewerkte voeding te kiezen en niet vaker dan 4 keer per week vlees te eten. Fruit mag als tussendoortje, maar liefst in combinatie met eiwitten voor een betere verzadiging.

Print Friendly, PDF & Email

4 REACTIES

  1. Hoi, ik lees je blogs regelmatig. Op dit artikel heb ik wel een toevoeging. Ik hoorde van een orthomoleculair arts dat dierlijke eiwitten er voor zorgen dat mTor (een eiwit dat te maken heeft met de groei van cellen om het heel simpel te zeggen) aan blijft staan en als dit zo is ga je niet in de aufagie. (het schoonmaken van je lichaam door het opeten van je eigen oude cellen). Vandaar het strikte veganistische (denk ik en niet vegetarische) van de maaltijdbox tijdens het vasten van dr Longo waarschijnlijk. Het lijkt mij het beste om alles af te wisselen, een paar dagen vegan, een paar vega en een paar dagen vlees/vis.

    • Hoi Christianne, Bedankt voor je reactie. Ik denk dat niet alleen eiwitten autofagie verstoren, maar ook koolhydraten en vetten. Vandaar dat je bij vasten normaal gesproken alleen zwarte koffie, thee en water drinkt. De kleine maaltijd bij het ‘fasting mimicking diet (FMD)’ zorgt er ook zeker voor dat de autofagie weer tijdelijk uitstaat. Maar het idee is, dat sommige mensen zo eerder willen gaan vasten of het makkelijker kunnen volhouden als ze toch wat mogen eten. En doordat je maar een kleine maaltijd hebt, kom je op een gegeven ogenblik toch weer in die autofagie fase terecht. En als je dat dan vaak genoeg doet, heb je toch bepaalde voordelen. Maar niet eten lijkt me sowieso beter als je het doet vanwege je gezondheid en de autofagie. Overigens wordt bij de uitleg van het FMD, wanneer je het zonder Prolong (de maaltijdboxen) doet, wel vlees genoemd als optie voor de kleine maaltijd. Dus ik denk dat er toch andere redenen zijn dat eet geen vlees inzit. Houdbaarheid wellicht. Ik denk niet dat het verse bederfelijke spullen zijn.
      Groetjes, Cora

      Update (15 okt 2019): https://idmprogram.com/fasting-and-autophagy-mtor-autophagy-1/ Dit is een artikel van Dr. Jason Fung (één van de autoriteiten op het gebied van vasten) over vasten en autofagie, waarin de relatie tussen mTOR en autofagie wordt uitgelegd. De twee belangrijkste regelaars m.b.t. autofagie (aan/uit) zijn mTOR en AMPK. Wanneer mTOR teveel stijgt stopt autofagie en mTOR is zoals je zegt, heel gevoelig voor proteines / aminozuren uit onze voeding. Iets soortgelijks geldt voor AMPK. Wanneer cellen weinig energie hebben, gaat AMPK omhoog en wordt autofagie gestiumuleerd. Krijgen de cellen weer energie, gaat AMPK omlaag en wordt de rem gezet op autofagie. Dus zowel eiwitten (proteine en vooral invloed op mTOR maar kan ook ingezet worden als energie en dan invloed op AMPK), als koolhydraten en vetten (energie en invloed op AMPK) hebben invloed op autofagie.

  2. Héél interessant!! Ik zal ook het programma terug kijken en met mijn arts overleggen over hoe en wat met immuuntherapie.

    • Hallo Ellen, ja vasten is zeker héél erg interessant. Ook bij kankerpatienten. Hier wordt het bijvoorbeeld ook genoemd: https://www.tegenkanker.nl/project/vasten/ als experimenteel dieet. Voor zover ik weet zijn er nog geen onderzoeken gedaan naar de effecten in combinatie met immunotherapie, dus dat maakt het wellicht lastiger voor artsen om dan te weten hoe zich dat vertaalt. Tijdens vasten worden oude immuuncellen afgebroken en nieuwe gemaakt. En na het vasten worden er bijvoorbeeld méér witte bloedlichamen aangemaakt wat je immuunsysteem een boost geeft.
      In dit Engelstalig artikel worden de 5 stadia van vasten genoemd. De precieze tijdstippen zijn bij benadering, want dat is echt persoonlijk en afhankelijk van hoe je conditie is, hoeveel je sport, je ‘dieet’ voordat je begon met vasten, etc. Maar bij het kopje van “By 72 hours” (“Na 72 uur”) wordt het afbreken van immuuncellen en aanmaken van nieuwe genoemd. Succes, Ellen. Groetjes, Cora

      Update (15 okt 2019): ik was de link vergeten. Hier is’ie alsnog: https://lifeapps.io/fasting/the-5-stages-of-intermittent-fasting/

Geef hier je reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.