In de Facebookgroep Het nieuwe eten, koolhydraatarm en vet gezond! heb ik eind vorig jaar ‘alles’ uitgelegd over ketonen en ketose. Deze informatie deel ik nu op de blog, samen met de bronnen die ik daarvoor gebruikt heb. Hier vind je het vierde en laatste deel met opnieuw 5 vragen en antwoorden.

16. Hoe kun je meten dat je in ketose bent?

Er zijn drie verschillende manieren om te meten of je in ketose bent. In oplopende mate van betrouwbaarheid zijn dat:

1) Meet acetoacetaat (AcAc) in je urine

AcAc kun je meten door over een teststrip te plassen. De kleur die de strip dan krijgt zet geeft aan hoeveel AcAc in je urine zit. Deze methode is goedkoop, maar helaas erg onbetrouwbaar. De hoeveelheid AcAc is namelijk het hoogst, als je lichaam zelf nog niet of niet goed in staat is het om te zetten in BHB en op die manier te gebruiken als brandstof.

2) Meet aceton in je adem

Dit doe je met een soort blaasapparaatje. In veel gevallen heeft de hoeveelheid aceton die je uitademt een redelijke correlatie met de hoeveelheid BHB in het bloed. Het geeft daarmee in veel gevallen een redelijke voorspelling van de mate van ketose waarin je je bevindt. Het apparaatje is vrij kostbaar, maar na aanschaf kun je het wel steeds opnieuw gebruiken.

3) Meet BHB in het bloed

Hiervoor heb je een apparaatje nodig dat een druppel bloed op een speciale teststrip analyseert. Vergelijkbaar met een apparaat waarmee suikerpatiënten hun bloedsuiker meten. Sommige apparaten kunnen beide typen strips analyseren. Dit is eigenlijk de enige echt betrouwbare methode. Het meet namelijk direct hoeveel BHB ketonen er in het bloed aanwezig zijn. Klaar om te gebruiken als energie. Het is op termijn wel de duurste methode om te testen, omdat de strips meer dan 1 euro per stuk kosten.

[1, 2, 3]

17. Is het slim om te meten of je in ketose bent?

Dat ligt eraan. Als je om medische redenen in ketose wilt / ‘moet’ zijn, is het wellicht handig om dit goed in de gaten te houden. De enige manier om zeker te weten of je in ketose bent, is om het te meten. In zo’n geval is het verstandig om de meest betrouwbare methode te kiezen. Testen via het bloed dus.

Als je om andere redenen in ketose wilt zijn, is er minder of zelfs helemaal geen noodzaak om te testen. Zo lang alles goed gaat en je richting je doel beweegt, is er tenslotte geen probleem.

Uiteraard kun je nog steeds testen als je dat graag wilt. Doe het alleen als het jou helpt. Als het je geruststelt of je op het goede pad houdt, doe het dan vooral. Als het je zenuwachtig of depressief maakt of als hierdoor je leefstijl een obsessie wordt, kun je het beter niet doen.

Overigens moet je er ook rekening mee houden, dat er eigenlijk nog heel veel onduidelijk is over wat een lage of hoge ketonenmeting nu eigenlijk zegt. Een lichaam wat heel efficiënt om kan gaan met ketonen zal er op den duur ook minder maken. Dan is minder dus eigenlijk beter…

[4]

18. Zijn er andere manieren om te weten of je in ketose bent?

Ja en nee. Om het echt zeker te weten, zul je moeten meten. Maar je lichaam geeft wel signalen af. Als je dat combineert met wat je zelf weet over je eetgewoontes, kun je wel een vrij goede inschatting maken.

Ketonen zijn een energiebron. Als je lichaam er (al) goed mee om kan gaan tenminste. Zo lang je lichaam er nog niet zo veel mee kan, zul je ze voornamelijk uitscheiden. Via je urine en/of je adem. Ketonen worden gevormd als je lever merkt dat er onvoldoende energie is voor je hersenen. In de vorm van glucose. Als je jouw inname van koolhydraten voldoende beperkt, zal dat moment een keer komen. En/of als je één of meerdere maaltijden overslaat.

Dit zijn dan tekenen waar je op kunt letten:

• je barst van de energie
• je kunt heel helder denken
• je kunt je goed focussen en langere tijd concentreren
• je kunt eenvoudig een maaltijd over slaan
• wanneer je niet op je ‘normale’ tijdstip eet, voel je wel eens een rommeltje in je buik maar die is van korte duur
• wanneer je een maaltijd overslaat, kun je alles blijven doen (ja, zelfs sporten!)
• je kunt een maaltijd overslaan, bijna zonder eraan te denken. Je wordt niet vervelend of hangerig en krijgt geen ‘suiker-dip’.
• je krijgt een apart gevoel op je tong of in je mond; mogelijk voelt het als dorst, maar het gaat niet over door te drinken
• je tailleomtrek vermindert

Als je veel van deze signalen herkent, dan is dat een goede aanwijzing dat je (lekker) in ketose bent. Ga zo door!

19. Waarom kun je een vieze adem krijgen tijdens ketose?

Eén van de drie soorten ketonen die je lichaam maakt, is aceton. De lever kan aceton gebruiken om glucose van te produceren. Ook wanneer je lichaam vooral vetzuren en ketonen verbrandt, zijn er immers cellen die glucose nodig hebben. O.a. een deel van onze hersenen. Glucose maken uit aceton is echter een ‘dure’ methode. Oftewel, dat kost relatief veel energie. Daarom worden er indien mogelijk ‘goedkopere’ manieren gebruikt om glucose te produceren. Dat is de reden dat aceton meestal wordt uitgescheiden via de adem of de urine.

Aceton heeft een wat zoetige, fruitige geur. Denk maar aan de geur van nagellakremover. Wanneer je aceton uitademt of uitplast kunnen de adem en/of urine deze wat fruitige geur krijgen. Het is dus eerder een zoetige adem dan een vieze adem.

Dit zal vooral in het begin zijn. Wanneer je van een standaard Westers eetpatroon overschakelt op een koolhydraatarm eetpatroon kost het je lichaam wat tijd om weer efficient energie te produceren en te gebruiken. Dit is de overgang van voornamelijk suikers verbranden naar voornamelijk vetten verbranden. In deze periode wordt de productie van ketonen opgeschroefd en verandert ook de verhouding tussen de drie verschillende ketonen. In het begin heb je meer aceton en weinig BHB, later heb je veel BHB en weinig aceton. Als het goed is, is deze vieze adem dus van voorbijgaande aard.

[1, 5, 6, 7, 8, 9, 10]

20. Wat kan ik doen tegen een ketose-adem?

Ketose-adem is de wat zoetige, fruitige geur van aceton. Een beetje zoals nagellakremover. Vooral in het begin van je ketogene leefstijl kan dit merkbaar zijn in je adem. Je lichaam is dan nog niet zo efficient in het gebruik van ketonen. In de beginperiode zijn er dan meer aceton ketonen dan BHB ketonen. Deze aceton ketonen worden voornamelijk uitgescheiden via de adem en in mindere mate de urine.

Het is dus een goed teken wanneer je adem deze fruitige geur heeft. Het betekent dat je op de goede weg bent. Naarmate de tijd vordert zal je lijf efficiënter met ketonen om kunnen gaan. Er zijn dan minder ketonen in het bloed en als gevolg daarvan minder aceton in de adem. Het probleem lost zich dus waarschijnlijk vanzelf op.

Tot die tijd kun je op muntblaadjes kauwen. Daarbij komt de etherisch olie uit de blaadjes vrij. Als alternatief kun je mondwater maken van gedestilleerd water en etherische muntolie die geschikt is voor consumptie. Eventueel gecombineerd met andere ingrediënten die infecties tegen gaan en/of bacteriedodend werken, zoals baking soda of kaneel.

[7, 8, 11]

Alles op een rijtje?

Alles over ketose en ketonen – deel 1

Alles over ketose en ketonen – deel 2

Alles over ketose en ketonen – deel 3

Alles over ketose en ketonen – deel 4

Bronnen

[1] Ketosis, Ketones, and How It All Works Heel uitgebreide en duidelijke uitleg over ketose, ketonen en hoe het allemaal werkt. In het Engels. Op de website Ruled.me.

[2] optimal ketone and blood sugar levels for ketosis Een artikel van Marty Kendall van de website Optimizing Nutrition over optimale ketonen en bloedsuiker niveaus voor ketose.

[3] What is ketosis? Pagina op de Zweedse DietDoctor website die helemaal gaat over ketose. DietDoctor noemt ketose een natuurlijke toestand van je lichaam waarbij het z’n energie bijna volledig krijgt van vetten. Dit gebeurt bij vasten of bij een dieet dat zeer laag is in koolhydraten. Gaat in op allerlei aspecten, waaronder ook het meten van ketonen.

[4] The Ketone Craze Who Really Benefits From High Ketone Levels? Dit artikel gaat heel uitgebreid in op hoe diep iemand nu eigenlijk in ketose zou moeten zijn. Dat méér ketonen in het bloed niet persé zegt dat je meer ketonen gebruikt. Gaat ook in op de ketonwaarden die er voor verschillende medische aandoeningen aangeraden worden door diverse experts. In dit artikel wordt ook uitgelegd dat té veel vet eten kan zorgen een verhoging van het aantal ketonen in het bloed, maar niet noodzakelijk tot meer gewichtsverlies. Dus als je ketogeen eet met als doel gewichtsverlies (i.p.v. het behandelen van een medische aandoening) dat je je dan het beste kunt richten op: koolhydraten laag

[5] We Really Can Make Glucose From Fatty Acids After All! O Textbook, How Thy Biochemistry Hast Deceived Me! Artikel van Chris Masterjohn, Phd dat aan de hand van verschillende wetenschappelijke studies die over meerdere tientallen jaren zijn uitgevoerd o.a. uitlegt dat aceton-ketonen in het lichaam gebruikt kunnen worden om glucose van te maken. Iets wat zelfs in moderne biochemie studieboeken nog onterecht bestempeld wordt als onmogelijk.

[6] Acetone: What Is It & What Does it Mean For Ketogenic Dieters? Uitleg op de website Perfect Keto over aceton en wat aceton betekent voor mensen op een ketogeen dieet. Maakt onderscheid tussen de natuurlijke vorm van aceton die we zelf produceren en synthetische vormen van aceton die ingeademd schadelijk kunnen zijn voor onze gezondheid.

[7] Recepten voor natuurlijke mondspoelingen Pagina op de website Gezonder Leven met een aantal recepten om natuurlijke mondspoelingen te maken. Het tweede recept is er één met etherische muntolie, gecombineer met baking soda.

[8] 6 Simple Ways to Get Rid of Ketosis Breath Engelstalige pagina op de website PaleoHacks met 6 manieren om van je ketose adem af te komen. Genoemd worden: meer drinken, betere mondhygiëne, minder proteïne, zelf mondspray maken, de tijd dat je adem naar aceton ruikt uitzitten, iets meer koolhydraten eten. Uiteraard is meer koolhydraten eten niet de oplossing als je net graag in ketose wilt zijn. Onder punt 4 staat een recept om zelf een muntmondspray met kaneel te maken.

[9] Ketogenesis Wikipedia pagina met informatie over ketogenese, ofwel het biochemische proces waarbij het lichaam ketonen produceert door het afbreken van vetzuren en ketogene aminozuren. Legt o.a. uit waar deze processen plaats vinden in het lichaam, welke ketonen er zijn, hoe de aanwezigheid van koolhydraten invloed heeft op ketogenese.

[10] Ketone bodies Wikipedia pagina met uitgebreide informatie over ketonen. Beschrijft de drie verschillende ketonen, de situaties waarin ze gemaakt worden, hoe ze gemaakt worden, waar in het lichaam ze gebruikt worden, hoe ze ruiken etc. Ook beschrijft het het verschil tussen ketose en ketoacedose.

[11] Antibacterial and antifungal activity of ten essential oils in vitro. Samenvatting van een wetenschappelijke studie die de antibacteriële en antischimmel-eigenschappen van essentiële olieën heeft onderzocht. O.a. pepermuntolie was effectief tegen 22 bacterie-stammen en 11 schimmels.