Een beetje zomer in een potje. Dat is voor mij deze zelfgemaakte tomatenketchup, waarin niet alleen onze eigen tomaten, maar ook allerlei andere groenten en kruiden gingen. Zoveel mogelijk uit eigen tuin.
Voor jarenlang plezier
Ik vind het heerlijk om met groenten uit eigen tuin aan de slag te gaan. Om er soepen, roerbakschotels en ovenschotels van te maken. Maar vooral ook om ze in te maken, zodat we ook ná het zomerseizoen nog lang kunnen genieten van die heerlijke smaken.
Wanneer je netjes en schoon werkt bij het inmaken en ze liefst op een koele en donkere plek zet, kun je de potjes jarenlang bewaren.
Lang leve de zomer (én de moestuin)
Tomaten vind ik één van de mooiste groenten om in de moestuin te telen. Tegelijkertijd… ik heb eigenlijk best veel favorieten. Maar tomaten horen er zeker bij.
Tomaten telen kost behoorlijk wat tijd, omdat je de planten steeds moet dieven en opbinden. Maar het is geweldig om te zien hoe er uit 1 klein tomatenzaadje een plant met enorme trossen tomaten kan groeien.
Bovendien voelt het zo goed om eigen tomaten te eten. In de tomatenteelt wordt veel vergif gebruikt, omdat tomaten snel ziek worden. Ze zijn o.a. gevoelig voor schimmelziektes. Tomaten staan dan ook op de lijst van 12 soorten groenten en fruit met de meeste pesticiden. [1] Zelf gebruiken wij geen enkel gif en dat voelt heel erg goed.
Bovendien hebben eigen tomaten vaak veel meer smaak. Daarbij moet wel gezegd worden: méér zon geeft zoetere tomaten. En elk ras heeft weer z’n eigen unieke smaak. Beide tellen dus zeker mee.
Maar ook zeker niet te vergeten: eigen groenten bevatten meer voedingsstoffen. Door moderne landbouwtechnieken bevatten de meeste commercieel gekweekte groenten steeds minder voedingsstoffen. [2] In onze eigen tuin passen we regeneratieve landbouwtechnieken toe, die de bodem verbeteren en ervoor zorgen dat planten meer mineralen en andere stoffen uit de bodem op kunnen nemen. Juist deze vitamines, mineralen en andere fytonutriënten zijn heel belangrijk voor een optimale geestelijke en lichamelijke gezondheid.
Een georganiseerd zooitje
Wij telen de tomaten zowel in de kas als buiten. Buiten zijn ze veel kwetsbaarder. Door regen en vocht worden de planten sneller ziek.
Sinds we de laatste jaren compleet anders zijn gaan tuinieren, blijven we experimenteren. Dit jaar hadden we de tomatenplanten voor het eerst niet samen in aparte groentebedden gezet, maar her en der verdeeld over de tuin. Tussen de andere groenten, kruiden en bloem. In het kader van bodemverbetering en ‘multi-cropping’; hoe meer soorten groenten, kruiden en bloemen je door elkaar zet, hoe gezonder de bodem en de planten zullen worden.
Bovendien heeft het als voordeel dat de tomatenplanten niet zo snel elkaar kunnen besmetten, als één ervan de tomatenziekte heeft. Dit heeft er waarschijnlijk (mede) voor gezorgd dat we ondanks de vele regen dit jaar toch een behoorlijke buitenoogst aan tomaten gehad hebben.
Een paar weken geleden begonnen de planten dan toch ziek te worden; mede ook door de koude en vochtige nachten. Toen was het dus zaak om nog zoveel mogelijk tomaten te oogsten en te verwerken.
Zonder meuk
Ik wilde dit jaar opnieuw een eigen versie van ‘ketchup’ maken. Ketchup uit de winkel bevat meestal suiker, zoetstoffen of andere ongewenste toevoegingen. Die gebruik ik dus niet. De ketchup die ik in eerdere jaren maakte was bijna op. Tijd voor een nieuw voorraadje. Maar dan wel weer met andere ingrediënten. Met veel extra groenten en kruiden. De groenten zorgen ervoor dat de ketchup dikker wordt en geven ook extra smaak en wat natuurlijke zoetheid.
Het is altijd afwachten als je uit je duim een nieuw recept maakt. Tussendoor had ik even het gevoel dat de smaken onderling niet helemaal harmonieerden. Maar dat kwam helemaal goed nadat ik de groenten gaar had laten worden in de saus en daarna alles samen gepureerd had.
Het resultaat was een lekker dikke en kruidige tomatensaus. Héérlijk van smaak en zonder ongewenste toevoegingen.
(Na-)zomerse tomatenketchup
Ingrediënten
- Voor de tomatensaus:
1 kg tomaten (rijp en met veel smaak; dit maakt echt het verschil)
4 bladen verse laurier of 2 gedroogde
2 1/2 tl Keltisch zeezout
1 el elk van gedroogd selderijblad, maggikruid, basilicum
1/2 el kurkuma
1 tl elk van venkelzaadjes en korianderzaadjes
1/2 tl elk van kaneel, mosterdpoeder, kruidnagel, nootmuskaat
5 druppels worcestershiresaus
1/2 el glutenvrije en suikervrije sojasaus (bijv. Tamari)
optioneel: 1 el yaconsiroop of 1-2 tl groene stevia
verse peper en zeezout (om op smaak te maken op het eind)
- Voor de groenten/fruitbasis:
1 pepertje (met zaadjes voor méér pit; zonder voor minder pit)
3 flinke tenen knoflook
20 g verse gember
1 grote ui
Optioneel: 100 g tomatillo‘s (als je ze hebt, bijv. uit eigen moestuin, is het wel een hele lekkere smaaktoevoeging)
1 grote winterwortel
100 g zoete aardappel
1 grote paprika
1 kleine prei
100 g appel
Stappen
- Laat de tomatensaus indikken
- Snijd de tomaten in stukjes en doe ze in een pan met dikke bodem. Het is niet nodig om de velletjes of steelaanzetten te verwijderen. Breng langzaam aan de kook. Voeg de laurierblaadjes toe en laat de tomaten al pruttelend indikken.
- Maak de groentenbasis
- Maak ondertussen de groenten en de appel schoon. Hak het pepertje, de knoflook en de gember fijn. Snijd de rest van de groenten in stukjes. Snijd ook de appel in stukjes.
- Smelt ruim kokosvet in een pan en fruit hierin de ui met het pepertje, de knoflook en de gember.
- Voeg nu achtereenvolgens de tomatillo’s, wortel, zoete aardappel, paprika en prei toe. Roerbak steeds een paar minuten voordat je de volgende soort toevoegt.
- Voeg op het laatst ook de appelstukjes toe.
- Maak de ketchup verder af
- Wanneer de tomaten een flink stuk zijn ingedikt, verwijder je de laurier. Pureer de saus met een staafmixer. Laat eventueel nog een beetje verder indikken.
- Vervolgens voeg je de rest van de ingrediënten van de tomatensaus toe (behalve de zeezout en peper) en ook de groentenmix (met appel).
- Laat al pruttelend helemaal gaar worden. Pureer opnieuw met de staafmixer. Proef de tomatensaus en breng op smaak met zeezout en peper.
- Vul de potjes
- Steriliseer lege glazen jam- of groentenpotjes in heet water met soda en spoel ze goed af. Laat ze omgekeerd uitdruipen op een schone theedoek.
- Zorg dat de tomatenpuree blijft pruttelen terwijl je de potjes vult. Zet een glazen potje op een schone vochtige vaatdoek. Vul de potjes liefst met een vultrechter. Vul ze zo ver mogelijk af maar zorg dat de saus niet over de rand gaat.
- Maak vuilgeworden randjes aan de bovenkant en zijkant van de pot goed schoon. Doe het dekseltje op het potje en sluit ze goed af. Zet ze terug op de theedoek, zonder ze om te keren.
- Ga zo door tot alle potjes gevuld zijn. Laat ze afkoelen op de theedoek en geef ze een labeltje, zodat je niet vergeet wat er in zit.
- Controleer na het afkoelen of alle deksel ‘ingedrukt’ zijn. Wanneer de saus afkoelt trekt de pot als het goed is vacuum en kun je het deksel daarna niet meer induwen.
Wanneer dat wel het geval is, zijn ze niet goed vacuum getrokken. Bewaar de tomatenketchup in dat geval tot gebruik in de koelkast en maak ‘m dan binnen een week of zo op.
Notities
- Zelf maakte ik een grote hoeveelheid in één keer. Dat zie je op de foto’s. Ik had 21 volle potjes. Voor het recept heb ik de hoeveelheid aangepaast naar 1 kg tomaten. Dat is één vijfde van wat ik maakte. Dat is voor circa 4 niet al te grote jampotten.
- RMR2.0: Wortels en zoete aardappelen op de oranje lijst A van de Real Meal Revolutie2.0. Gebruik van producten van deze lijst is tijdens fase 3 heel beperkt. Appels staan op de oranje lijst B. Gebruik van producten van deze lijst past niet bij fase 3.
- RMR2.0 fasen: Het recept is geschikt voor fasen 1, 2 en 4.
- Meer info RMR2.0: Meer over de vet gezonde leefstijl van de Real Meal Revolutie2.0 vind je onder het recept.
Gezond worden en blijven
In 4 stappen gezond
De Real Meal Revolutie (RMR) is een vet gezonde koolhydraatarme methode, mede opgezet door prof. Tim Noakes. De methode wordt onderbouwd door recente wetenschappelijke inzichten over gezonde voeding. In RMR 2.0 worden 4 stappen gevolgd die zich achtereenvolgens richten op kennis, verbeteren van je gezondheid, een gezond gewicht door optimale vetverbranding en het vasthouden van dat gezonde gewicht voor de rest van je leven.
Hoe je dat doet kun je vinden op mijn blog en in het boek ‘Van GezondDorp naar GezondLand‘. Van dat boek ben ik ook mede-auteur, maar ik heb er geen enkel financieel belang bij. Dat laatste geldt overigens ook voor deze blog, die om dezelfde reden ook helemaal reclame-vrij is.
Gezond eten
Wil je meedoen, sluit je dan aan bij de Facebook groep ‘Het nieuwe eten: koolhydraatarm en vet gezond‘.
Minder vaak eten
Heb je interesse in periodiek of meerdaagse vasten (Intermittend Fasting / IF of Extended Fasts / EF), dan kun je terecht bij de Facebook groep ‘Eet niet minder, eet minder vaak‘. Daar krijg je ondersteuning en informatie en kun je terecht met al je vragen omtrent ‘Minder vaak eten’. Dat kan varieren van niet snacken tussen maaltijden, tot dagelijks één of meerdere maaltijden overslaan, tot af en toe een paar dagen niets eten. En alles vanuit de gezonde insteek!
Meer kookinspiratie?
Krijg jij ook vaak kookinspiratie als je kijkt naar foto’s van lekkere gerechten? Kijk dan eens naar ‘Keto en zo: koolhydraatarme en vet gezonde recepten — glutenvrij en suikervrij‘. Het is de Keto en zo foto-galerij op Pinterest en geeft weer een andere kijk op de recepten van m’n blog.
Bronnen
[1] Minder gif eten? 12 groentes en fruitsoorten met de meeste pesticiden Bericht op de website Manners over het feit dat de afgelopen negen jaar [Cora: het artikel is geschreven in 2023] met 53 procent is gestegen. Terwijl de Europese Commissie in 2020 aangaf dat er minder gif op groente en fruit gebruikt moet worden. Dat gebeurt dus niet. In het artikel staat een lijst van de 12 soorten groente en fruit met veel pesticiden en een lijst van 15 soorten groenten en fruit waar weinig pesticiden bij gebruikt worden.
[2] Fruit en groenten zijn minder voedzaam dan voorheen Artikel op de website van National Geographic over de oorzaken en gevolgen van het feit dat fruit en groenten tegenwoordig minder voedzaam zijn. Ook wordt er gesproken over manieren waarop we dit tegen zouden kunnen gaan, door ‘regeneratieve’ landbouw; die de gezondheid van de bodem herstelt. Deze manier van landbouw leidt tot meer organisch materiaal in de bodem, een betere bodemkwaliteit. Uiteindelijk zorgt dit voor hogere concentraties aan bepaalde vitaminen, mineralen en fytochemicaliën in de planten. Deze stoffen hebben een positieve uitwerking op de gezondheid van het menselijk lichaam door hun biologische activiteit.
Wat een leuk recept ga dit nog zeker klaarmaken
Dank je
Mijn kimchi is geen succes is daar een recept voor
Groetjes diana
Hallo Diana, dank je wel voor je leuke reactie! Ik ben erg blij met m’n potjes tomatenketchup. Voor wat betreft de kimchi, daar heb ik geen recept van. Maar ik heb wel een heleboel recepten van gefermenteerde groenten en blogs die beschrijven waarom gefermenteerde groenten (levende probiotica) zo gezond zijn. Want ik ben meer dan enthousiast over fermenteren. Eén van mijn favorieten is gefermenteerde aardpeer; dat recept is zo geweldig dat zelfs m’n moeder ervan is gaan houden (ze at gefermenteerde groenten voor haar gezondheid, maar niet omdat ze het zo lekker vond). Dit is een link naar het recept: https://ketoenzo.nl/gezondheid/lchf/gefermenteerde-aardpeer/ Als je binnen m’n website zoekt naar fermenteren dan vind je o.a. heel veel recepten (maar ook andere blogs die het woord fermenteren gebruiken). Ik hoop dat je hier wat aan hebt. Veel succes nog met fermenteren en als je de tomatenketchup maakt, zou ik graag horen wat je ervan vond. Je moet je qua smaak overigens geen ketchup uit de winkel voorstellen, maar ik gebruik het wel als ‘ketchup’. Groetjes, Cora