Nu de tijd van zaad en plantjes bestellen weer is aangebroken, wordt het tijd dat ik m’n blog over de Yacon eens afmaak. Zodat mede-moestuinierders deze plant ook in overweging kunnen nemen. Ik had ‘m vorig jaar besteld nadat ik uitgebreid gelezen had over z’n vele gezondheidsvoordelen. Dat maakte me namelijk wel heel nieuwsgierig.
Goede oogst
Bovenaan de blog zie je onze oogst Yacon-knollen van afgelopen najaar. De Yacon wordt ook wel appelwortel genoemd. Oorspronkelijk komt deze gezonde knol uit Peru, maar de laatste jaren groeit ‘ie in populariteit in Nederland. Hij blijkt hier namelijk goed te gedijen en heeft (nog) geen last van ziektes en plagen. Ideaal voor de biologische landbouw.
In ons buurland België kennen ze ‘m inmiddels ook. Hier heeft de Yacon zelfs z’n eigen website en Facebook pagina gekregen!
Zoet en héél gezond
Vorig jaar las ik voor het eerst over deze bijzondere knol. Het is een knol die heel zoet is, maar toch uitermate goed in een koolhydraatarme en vetrijke leefstijl past. De suikers komen namelijk van inuline. Dit is een pre-biotische vezel die niet verteerd wordt in je dunne darm. Daardoor heeft deze geen invloed op je bloedsuikerspiegel en op je insulineniveau.
Dit maakt deze groente ook ideaal voor diabetici. In Duitsland wordt’ie daarom ook wel de ‘Diabet-Kartoffel‘ genoemd. Een diabetes-aardappel dus. Ook wordt er uit de knollen yaconsiroop gewonnen die als zoetstof gebruikt kan worden.
Gezonde darmen
Zeker zo belangrijk is dat inuline een prébioticum is. Dit betekent dat inuline in de dikke darm je goede darmbacteriën voedt. Deze bacteriën bevatten namelijk het enzym enulinase dat nodig is om de complexe suikers af te breken. Deze bacteriën gaan zich vervolgens snel vermeerderen. Dit gaat de verspreiding van slechte darmbacteriën tegen.
Bij de vertering van inuline in de dikke darm worden verschillende korte keten vetzuren geproduceerd. Deze komen de rode bloedlichaampjes van de dikke darm ten goede. Bij een tekort neemt de doorlaatbaarheid van de darmen toe, wat allergieën en voedselintoleranties uitlokt. Bovendien zorgt de vertering van de inuline voor een zuur klimaat in de dikke darm waarin bepaalde slechte bacteriën niet goed kunnen overleven. De vetzuren zijn noodzakelijk voor een gezonde darm en gaan de vorming van darmkanker tegen.
Grappig detail is dat deze korte ketenvetzuren heel veel lijken op de ketonen die wij zelf als energie (kunnen) gebruiken.
Winderigheid
Wanneer je yacon of andere goede bronnen van inuline zoals aardpeer, schorseneer of artisjok wilt toevoegen aan je dieet, doe dat dan geleidelijk. Je geeft je darmen dan de kans om eraan te wennen. In het begin kan er namelijk winderigheid ontstaan. Naarmate je meer goede darmbacteriën hebt die deze inuline als voeding gebruiken, zal dit effect verminderen of verdwijnen.

Als je last hebt van verstopping, lijkt me dit een ideaal en zeer natuurlijk laxeermiddel. Knappe darmen die niet in beweging komen van de yacon…
Leuk voor in de (moes)tuin
Het is natuurlijk superleuk om zo’n gezonde knol zelf te kweken in je eigen achtertuin. Of in de moestuin van je moeder 😉 zoals ik doe. Ik bestelde dus twee yaconplanten via internet. Eén voor mezelf en één voor Ingrid, een mede-moestuin-enthousiasteling. M’n moeder potte het kleine plantje op en verzorgde het tot deze de tuin in mocht. Na de IJsheiligen dus, wanneer de kans op vorst aan de grond wel voort voorbij is.
We gaven ‘m een mooi plekje in de tuin, samen met wat andere exoten die we voor het eerst in de tuin hadden, zoals de chayoot en de zoete aardappel. Het werd het vertroetelplekje, waar ze volop compost kregen. En later, in de hele hete en droge zomer, kregen ze veelvuldig water.
Gezonde bladeren
De yacon groeide in deze mooie zomer uit tot een prachtige plant. In die periode gebruikte ik de bladeren van de yacon een aantal keer in een roerbakschotel. Samen met de bladeren van de chayoot en de zoete aardappel. Zoals je bijvoorbeeld spinazie zou gebruiken.

Al die bladeren zijn namelijk reuze gezond. Daarom droogde ik ook een deel van de bladeren. Die gebruik ik nu om er een supergezonde thee van te zetten. Een mooie afwisseling van de groene, witte en rooibosthee die ik regelmatig drink.
Fantastische oogst
Na een zeer teleurstellende oogst van de zoete aardappel, die er boven de grond heel veelbelovend hadden uitgezien, waren we echt heel erg benieuwd naar het resultaat van de yacon. Ik was zó bang dat we ook hier teleurgesteld zouden worden. Gelukkig was niets minder waar dan dat.
Toen de nachter kouder werden, begonnen de bladeren af te sterven. We wisten dat de plant en de knollen niet goed tegen nachtvorst kunnen, dus was het tijd om ‘m te gaan oogsten.
Daarvoor heb ik eerst de stengels tot ongeveer een meter van de grond afgeknipt, zoals je op de foto kunt zien. Die stengels kun je dan later goed gebruiken als een soort van hefboom.

Daarna heb ik een grote geul gegraven ruim om de plant heen. In het begin heb ik ook wat in de aarde gewoeld om te voelen tot waar de knollen zaten. Ik wilde ze namelijk zeker niet beschadigen.
Met z’n tweeën hebben we toen de yacon losgemaakt en opgetild. Daarna hebben we het meeste zand tussen de knollen verwijderd, zodat we goed zicht hadden en ze voorzichtig los konden maken.
Broedknollen en eetknollen

De Yacon heeft twee soorten knollen. De ene soort zijn broedknollen. Die bewaar je om het jaar erna weer op te potten. Ze zitten dicht onder de wortelkroon. Net onder de stengelaanzet dus. Deze zijn over het algemeen kleiner en ronder. Bij ons waren de broedknollen wat paarser van kleur.
De andere soort zijn de eetbare knollen. Ze zijn langwerpig en hebben wel een soort aardappelvorm alleen wat smaller en puntiger.
Deze eetbare knollen bewaar je koel en vorstvrij tot je ze gebruikt.
Broedknollen weer opkweken
[Update mei 2019:] We hebben de broedknollen na de oogst zoveel mogelijk aan elkaar laten zitten. Die hebben we in potten met droge turfmolm vorstvrij laten overwinteren. In het voorjaar kregen de broedknollen uitlopers. Toen hebben we ze heel voorzichtig losgemaakt. Elke broedknol (of soms twee bij elkaar) hebben we toen opgepot, waarna ze verder uitliepen en plantjes vormden. M’n moeder heeft ze in de kas verder opgekweekt tot de prachtige plantjes die uiteindelijk tijdens de Belevingsmarkt in Leende een nieuwe eigenaar vonden.
In de weken vóór de Belevingsmarkt gingen de planten overdag naar buiten om af te harden, maar werden ’s avonds wel weer vorstvrij gezet. Zelf hebben we drie yaconplanten gehouden. Deze hebben na de IJsheiligen (half mei), toen er geen nachtvorst meer voorspeld werd, een mooi plekje gekregen in de moestuin. Hopelijk met weer een mooie oogst als resultaat.

Hoe gebruiken?
Je kunt de Yacon op allerlei manieren gebruiken. Als de schil (nog) stevig is, kun je ‘m goed wassen en met schil eten. Gewoon rauw, in plakjes gesneden zo uit het handje of in julliene reepjes door een salade. Je kunt ‘m gebruiken in soepen, om te (roer)bakken, stoven of pureren. Ook lekker in een eitje.
En hoe smaakt dat dan?
De yacon is zeker zoet van smaak. Rauw is de yacon stevig, knapperig en sappig. De beet is wel een beetje vergelijkbaar met een rauwe aardappel. Wel is’ie denk ik wat sappiger. Bij het koken en bakken blijven de yaconstukjes vrij stevig en ook zoetig. Ze smaken dan heel anders dan een aardappel, omdat ze niet dat zetmeel bevatten.
Tsja, bij zoiets nieuws is het vaak lastig uit te leggen. Je moet het eigenlijk zelf ervaren.
Snel bruin

Je moet er wel rekening mee houden, dat de Yacon als deze eenmaal gesneden is, heel snel verkleurt. Op de foto zie je dat al een klein beetje bij de yacons die links naast de wortels liggen. Dat ziet er niet zo aantrekkelijk uit. Dus schil en snijd ‘m zo kort mogelijk voor gebruik. Eenmaal in de pan gebeurt het niet meer.
In salades kun je iets zuurs toevoegen zoals citroensap of appelciderazijn om de verkleuring zoveel mogelijk tegen te gaan.
Bronnen
[1] Exotische zoete aardappel- en chayotebladeren roerbak Eerdere blog waarin ik schreef over de exoten in de moestuin, waaronder de yacon.
[2] yácon Blog over de yacon, van Monique van der Vloed. Gaat onder andere in op de gezonde eigenschappen van de yacon.
[3] Yacon – de zoete genezer Blog over yacon als superfood, op de website van Superfood leven’.
[4] Vreemde knollen in de Hollandse keuken Blog op de website Foodlog over yacon. Met recept.
[5] De geneeskracht van yacon en yaconsiroop Artikel op de website Info.nu over de geneeskracht van yacon en van de zoete siroop die je ervan kunt maken.
[6] Verse Yacon nu volop beschikbaar via natuurvoedingswinkels Artikel op de website biojournaal.nl waarin staat dat sinds 2014 de yacon volop beschikbaar is via natuurvoedingswinkels, omdat sinds dat jaar biologische tuinderij ‘de Waog’ in Neer yacons op grote schaal is gaan kweken.
[7] L1NWS: Exotische knolgroente gekweekt in Limburg Korte video van de handmatige oogst van de yacon knollen bij biologische tuinder de Waog in Limburg. Deze video werd op de lokale tv-zender uitgezonden.
[8] Facebook pagina Tasty Yacon In België heeft de Yacon zelfs een eigen website en Facebook pagina gekregen. Met recepten. De volgende recepten zijn koolhydraatarm: Yacon Carpaccio (opletten op de ingrediënten van de balsamico) en Yaconsoep.
[9] Inuline 101 – Een prebiotische vezel met krachtige gezondheidsvoordelen Blog op de website ‘Gezondere levensstijl’ over de gezondheidsvoordelen in inuline. Hierin worden o.a. een aantal groenten genoemd die hier een goede bron van zijn en jawél: de yaconwortel staat erbij.
[10] Interview Prebiotica onmisbaar voor een gezonde darmflora Document in PDF formaat met een interview met ervaren orthomoleculair PNI-therapeut
en docent Margo Peinemann. In ongeveer 1 A4-tje maakt ze op een heel heldere manier het belang van prebiotica duidelijk. In haar behandelingen begint ze daarom vaak met een aantal weken prebiotica alvorens ze haar clienten probiotica voorschrijft.
[11] Inuline Wikipedia pagina over inuline. Hierin lees je o.a. dat inuline wordt gebruikt als glucosevervanger bij de behandeling van suikerziekte. Ook wordt het als prebioticum gebruikt door mensen met prikkelbaredarmsyndroom, obstipatie en diarree. Je leest hierin ook welke zuren er geproduceerd worden bij de afbraak van inuline in de dikke darm. Eén daarvan is boterzuur.
[12] Boterzuur Wikipediapagina over boterzuur. Hierin lees je over de gezondheidseffecten van boterzuur voor de dikke darm.
[13] Darmflora Zeer uitgebreid artikel over de darmflora op de website van Natuur Diëtisten Nederland. Een aanrader om eens rustig door te lezen wanneer je zelf last hebt van darmproblemen. Ook in dit artikel wordt het belang van inuline voor gezonde darmen onderstreept. Het ondersteunt de vorming van B-vitamines in de dikke darm, het helpt om allergieën tegen te gaan, zorgen voor een lagere belasting van de nieren en lever en voor een daling van de cholesterol. Inuline zet de darmen in beweging en kan helpen bij overgewicht, glucoseschommelingen en ontregelde darmen. Ook kun je lezen dat het gebruik van pre- en probiotica het vaak mogelijk maken om een lactose intolerantie af te bouwen.
Hoe kom ik aan de broedknolletjes van de Yacon waar kan ik de plantjes kopen ?
Hoi An, ik kocht ze vorig jaar hier: https://www.zaadhandelvanderwal.nl/nl/shop/shop/sub,2/pid,8032. Op 19 mei neem ik m’n opgepotte broedknollen / planten mee naar de LCHF belevingsmarkt in Leende, Noord-Brabant. Daar verkoop ik ze voor een vriendenprijsje. Dus als je in de gelegenheid om daar naar toe te komen, kun je er dan één van me kopen. Groetjes, Cora